Ο βιωματικός τουρισμός είναι μια μορφή τουρισμού που εστιάζει στην εμπλοκή των ταξιδιωτών σε τοπικές πολιτιστικές και περιβαλλοντικές εμπειρίες.
Φίλοι μου, μετά τα πρόσφατα άρθρα μας για τις Νέες Τεχνολογίες και το Βιωματικό Τουρισμό, δεχθήκαμε πολλά μηνύματά σας που βεβαιώνουν ότι η αρθρογραφία μας σας εξυπηρετεί, σας δίνει γνώσεις και ερεθίσματα, άρα και ότι βρισκόμαστε στη σωστή κατεύθυνση. Αρχίζω λοιπόν με το σχόλιο αυτό αφενός για να σας ευχαριστήσω για την ανταπόκρισή σας, αφετέρου δε για να προαναγγείλω το σημερινό θέμα, αυτό που με τα μηνύματά σας έμμεσα μας υποδείξατε. Και επειδή η Στρατηγική Επικοινωνία -την οποία επί σειρά ετών υπηρετώ και από αυτό το φιλόξενο χώρο- σχετίζεται εξ αντικειμένου με την ανάδειξη, οργάνωση και προώθηση καινοτόμων μορφών τουρισμού, σήμερα επέλεξα να ασχοληθώ με τον Βιωματικό Τουρισμό σε (μικρούς και όχι μόνο) νησιωτικούς προορισμούς της Ελλάδας.
Η Ελλάδα, μια χώρα πλούσια σε ιστορία, πολιτισμό και φυσική ομορφιά, αποτελεί δημοφιλή τουριστικό προορισμό εδώ και πολλά χρόνια. Οι (μικροί) νησιωτικοί προορισμοί της είναι ιδιαίτερα γνωστοί για την όμορφη και συναρπαστική αρχιτεκτονική και τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους. Τα τελευταία χρόνια ο βιωματικός τουρισμός είναι μια αυξανόμενη τάση σε αυτούς τους προορισμούς, προσφέροντας στους τουρίστες μια πιο αυθεντική ταξιδιωτική εμπειρία.
Ο βιωματικός τουρισμός είναι μια μορφή τουρισμού που εστιάζει στην εμπλοκή των ταξιδιωτών σε τοπικές πολιτιστικές και περιβαλλοντικές εμπειρίες. Αποτελεί μια ισχυρή εναλλακτική στον παραδοσιακό μαζικό τουρισμό, ο οποίος συχνά δίνει προτεραιότητα στις επιφανειακές εμπειρίες και τη μαζική ανάπτυξη υποδομών. Αντίθετα, δίνοντας έμφαση στον βιωματικό τουρισμό, δημιουργούνται κοινότητες βιώσιμων τουριστικών πρακτικών, που εμπλέκονται και προστατεύουν την τοπική κληρονομιά και τα οικοσυστήματα.
Οι (μικροί) νησιωτικοί προορισμοί της Ελλάδας είναι ιδανικοί για βιωματικά ταξίδια, καθώς έχουν μοναδική γοητεία και χαρακτήρα που μπορεί κανείς να βιώσει μόνο αν περάσει χρόνο με τους ντόπιους και βυθιστεί στην τοπική κουλτούρα. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα για το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί ο βιωματικός τουρισμός σε (μικρές) κοινότητες ελληνικών νησιωτικών προορισμών:
- Γαστρονομικές εμπειρίες: Η ελληνική κουζίνα είναι γνωστή για τα φρέσκα υλικά, τα απλά αλλά νόστιμα πιάτα και την υγιεινή μεσογειακή διατροφή. Οι επισκέπτες των ελληνικών νησιωτικών προορισμών μπορούν να παρακολουθήσουν μαθήματα μαγειρικής και να μάθουν πώς να προετοιμάζουν παραδοσιακά ελληνικά πιάτα χρησιμοποιώντας τοπικά υλικά. Μπορούν επίσης να επισκεφθούν τις τοπικές αγορές και τα οινοποιεία των αγροτών, να μάθουν για τη διαδικασία παραγωγής και να δοκιμάσουν τοπικές σπεσιαλιτέ.
- Πολιτιστικές και Ιστορικές εμπειρίες: Η Ελλάδα έχει χιλιάδες χρόνια πλούσιας ιστορίας και πολλοί προορισμοί νησιών διαθέτουν σημαντική πολιτιστική κληρονομιά, συμπεριλαμβανομένων αρχαίων ερειπίων, ιστορικών τοποθεσιών και παραδοσιακών φεστιβάλ, που αντικατοπτρίζουν τον τοπικό τρόπο ζωής. Οι επισκέπτες μπορούν να ξεναγηθούν σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία και ιστορικά μνημεία ή να λάβουν μέρος σε τοπικά φεστιβάλ και εκδηλώσεις με παραδοσιακή μουσική, χορό και φαγητό.
- Εμπειρίες στη φύση: Οι μικροί νησιωτικοί προορισμοί στην Ελλάδα διαθέτουν μερικά από τα πιο εντυπωσιακά φυσικά τοπία στον κόσμο, όπως κρυστάλλινα νερά, απόκρημνα βουνά και καταπράσινα δάση. Οι επισκέπτες μπορούν να ασχοληθούν με πεζοπορία, με κωπηλασία και άλλες υπαίθριες δραστηριότητες που τους επιτρέπουν να εξερευνήσουν αυτά τα τοπία και να συνδεθούν με τη φύση. Μπορούν επίσης να συμμετέχουν σε μια περιήγηση παρατήρησης άγριας ζωής, όπου μπορούν να εντοπίσουν δελφίνια, θαλάσσιες χελώνες και άλλη θαλάσσια ζωή.
- Εμπειρίες τουρισμού με βάση την κοινότητα: Ο βιωματικός τουρισμός σε ελληνικούς νησιωτικούς προορισμούς μπορεί να ωφελήσει τις τοπικές κοινωνίες παρέχοντας στους επισκέπτες ευκαιρίες να αλληλεπιδράσουν με τους ντόπιους και να υποστηρίξουν τις τοπικές επιχειρήσεις. Οι τουρίστες μπορούν να εγκατασταθούν σε ένα σπίτι συγκατοικώντας με μια τοπική οικογένεια και να μάθουν για την καθημερινή τους ζωή ή να παρακολουθήσουν ένα εργαστήριο, όπου μπορούν να μάθουν παραδοσιακές τέχνες και δεξιότητες από ντόπιους τεχνίτες.
- Εμπειρίες περιπέτειας: Τα νησιά της Ελλάδας προσφέρουν πολλές ευκαιρίες για περιπετειώδεις δραστηριότητες, όπως αναρρίχηση, καταδύσεις και σέρφινγκ. Οι επισκέπτες μπορούν να συμμετέχουν σε ξεναγήσεις που τους μεταφέρουν στις καλύτερες τοποθεσίες για αυτές τις δραστηριότητες, καθώς και να μάθουν για το τοπικό οικοσύστημα και τα άγρια ζώα.
- Εμπειρίες ευεξίας: Η Ελλάδα είναι γνωστή για τις φυσικές ιαματικές πηγές και τα θεραπευτικά λουτρά της. Οι επισκέπτες μπορούν να συμμετέχουν σε “καταφύγια” ευεξίας που επικεντρώνονται στον διαλογισμό γιόγκα και σε άλλες πρακτικές ευεξίας, που προάγουν τη χαλάρωση και την αναζωογόνηση.
- Εμπειρίες οικοτουρισμού: Οι μικροί νησιωτικοί προορισμοί μας φιλοξενούν πολλά μοναδικά οικοσυστήματα και σπάνια άγρια ζωή. Οι επισκέπτες μπορούν να λάβουν μέρος σε εμπειρίες οικοτουρισμού, όπως παρατήρηση πουλιών, περιηγήσεις και δράσεις για τη διατήρηση της καθαρής θάλασσας και περιπάτους στη φύση, ώστε να εκπαιδευθούν σχετικά με τη σημασία της προστασίας αυτών των πλασμάτων, που συχνά διατρέχουν κίνδυνο εξαφάνισης.
- Εθελοντικές εμπειρίες: Οι επισκέπτες μπορούν να συμμετέχουν σε εθελοντικά έργα για να συμβάλουν στην τοπική διατήρηση και ανάπτυξη της κοινότητας. Μπορούν -για παράδειγμα- να βοηθήσουν σε καθαρισμούς παραλιών, προγράμματα δενδροφύτευσης και άλλα έργα που προωθούν πρακτικές αειφόρου τουρισμού και ωφελούν την τοπική κοινότητα.
- Εμπειρίες αθλητικού τουρισμού: Οι νησιωτικοί προορισμοί της Ελλάδας προσφέρουν επίσης εξαιρετικές ευκαιρίες για αθλητικό τουρισμό, όπως ιστιοπλοΐα, ιστιοσανίδα και kite surfing. Οι επισκέπτες μπορούν να συμμετέχουν σε εμπειρίες αθλητικού τουρισμού κατάλληλες για αρχάριους και έμπειρους αθλητές, να απολαύσουν τη θάλασσα και να μάθουν για τα τοπικά θαλάσσια οικοσυστήματα.
- Εμπειρίες Καλών Τεχνών: Οι προορισμοί των ελληνικών νησιών είναι γνωστοί και για την πλούσια καλλιτεχνική τους κληρονομιά. Οι επισκέπτες μπορούν να λάβουν μέρος σε καλλιτεχνικά εργαστήρια που τους διδάσκουν παραδοσιακές τεχνικές ζωγραφικής, αγγειοπλαστικής και υφαντικής ή σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως θεατρικές παραστάσεις, μουσικά φεστιβάλ και εκθέσεις τέχνης.
- Θρησκευτικές και πνευματικές εμπειρίες: Η Ελλάδα είναι επίσης γνωστή για τους αρχαίους θρησκευτικούς χώρους και τις πνευματικές παραδόσεις της. Οι επισκέπτες μπορούν να λάβουν μέρος σε προσκυνηματικές εκδρομές σε μοναστήρια και ναούς ή να παρακολουθήσουν εργαστήρια διαλογισμού και γιόγκα για να προωθήσουν την πνευματική θεραπεία και την ευεξία.
- Εμπειρίες αγροτουρισμού: Η Ελλάδα έχει μακρά παράδοση και στη γεωργία. Γι’ αυτό πολλοί μικροί νησιωτικοί προορισμοί προσφέρουν εμπειρίες αγροτουρισμού, επιτρέποντας στους επισκέπτες να μάθουν για τις παραδοσιακές καλλιέργειες και τεχνικές, να δοκιμάσουν τοπικά προϊόντα και να συμμετέχουν σε αγροτικές δραστηριότητες, όπως η συγκομιδή σταφυλιών ή ελιών.
- Εκπαιδευτικές εμπειρίες: Ο βιωματικός τουρισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως εκπαιδευτικό εργαλείο. Οι επισκέπτες μπορούν να μάθουν για την ιστορία και τον πολιτισμό του νησιωτικού προορισμού σε μια εκπαιδευτική περιήγηση που θα επικεντρώνεται -για παράδειγμα- στην περιβαλλοντικά βιώσιμη γεωργία ή τις παραδοσιακές τέχνες στην Ελλάδα.
- Εμπειρίες φωτογραφίας: Οι μικροί νησιωτικοί προορισμοί της Ελλάδας είναι γνωστοί για τα εκπληκτικά φυσικά τοπία, τα γοητευτικά χωριά και τους ζωντανούς πολιτισμούς τους. Οι επισκέπτες μπορούν να λάβουν μέρος σε περιηγήσεις και δραστηριότητες φωτογραφίας, που τους μεταφέρουν στις καλύτερες τοποθεσίες όπου τραβήχτηκαν αυτές οι εικόνες, καθώς και να μάθουν για τον τοπικό πολιτισμό και την ιστορία.
- Εμπειρίες γλωσσικών και πολιτιστικών ανταλλαγών: Οι επισκέπτες μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα “ανταλλαγής” γλωσσών, που τους επιτρέπουν να μάθουν ελληνικά και να αλληλεπιδρούν με ντόπιους, ή σε προγράμματα πολιτιστικών ανταλλαγών, που προάγουν τη διαπολιτισμική κατανόηση και εκτίμηση.
Όπως εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε, ο ολιστικός βιωματικός τουρισμός έχει τη δυνατότητα να αναζωογονήσει τους (μικρούς) νησιωτικούς προορισμούς της Ελλάδας, προσφέροντας στους τουρίστες μια αυθεντική ταξιδιωτική εμπειρία. Συμμετέχοντας σε δραστηριότητες που τους συνδέουν με τις τοπικές κοινότητες και το περιβάλλον τους, οι επισκέπτες κατανοούν και εκτιμούν περισσότερο τον πολιτισμό και την κληρονομιά αυτών των προορισμών, συμβάλλοντας παράλληλα στη διατήρηση και τη βιωσιμότητά τους.
Βέβαια, ένα τέτοιο πολυεπίπεδο πρόγραμμα χρειάζεται κατάλληλη συμβουλευτική στήριξη για να αποφέρει καρπούς ανάλογους των προσδοκιών. Η Στρατηγική Επικοινωνία μπορεί να αναδείξει τον βιωματικό τουρισμό στους νησιωτικούς προορισμούς μέσω μιας συνεκτικής και συντονισμένης συμβουλευτικής προσέγγισης. Δεδομένου ότι ο βιωματικός τουρισμός εστιάζει στην εμπειρία των επισκεπτών και στη σύνδεσή τους με την τοπική κουλτούρα, τα παραδοσιακά προϊόντα και τη φυσική ομορφιά του προορισμού, η συμβουλευτική θα πρέπει να αναπτύξει -με μεγάλη προσοχή και εμβάθυνση- ένα ολοκληρωμένο μήνυμα και να καθοριστούν άμεσα οι στρατηγικοί στόχοι για το πρόγραμμα επικοινωνίας. Στη συνέχεια, θα πρέπει να επιλεγούν οι κατάλληλες πλατφόρμες επικοινωνίας για να φέρουν το μήνυμα στο καταναλωτικό κοινό, καθώς και να καταβληθεί μεγάλη και στοχευμένη προσπάθεια για την εκπαίδευση των τοπικών επιχειρηματιών σχετικά με τον βιωματικό τουρισμό και τη σημασία του για τον τοπικό πολιτισμό και την οικονομία. Πάντα στη διάθεσή σας! Σας ευχαριστώ!
Ο Φώτης Παντόπουλος είναι επικοινωνιολόγος, ερευνητής Στρατηγικής Επικοινωνίας & Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και Σύμβουλος Επικοινωνίας & Δημοσίων Σχέσεων Επιχειρήσεων. Είναι δημιουργός του έργου Innovatebiz στην Ολλανδία και της εταιρείας INVESTIMA στις ΗΠΑ, όπου και δραστηριοποιείται σε πεδία που άπτονται της Επικοινωνίας. Ακόμη, ερευνητής στο Τμήμα Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, διευθυντής Ασφαλείας, Ψηφιακού Μετασχηματισμού & Εκπαίδευσης του Ινστιτούτου Διαχείρισης Ανθρωπογενών και Φυσικών Καταστροφών (ΙΔΑΦΚ) και επιστημονικός υπεύθυνος του “Σχολείου Διδακτικής”.
