Τουριστική διαπροσβασιμότητα
του Πέτρου Μαύρου
Οι τουριστικοί προορισμοί ψάχνοντας για ειδικές αγορές (niche markets) έχουν επιτέλους αντιληφθεί ότι τα άτομα με αναπηρίες αποτελούν μια πολύ εξειδικευμένη αγορά με εξειδικευμένες ανάγκες η οποία όχι μόνο έχει μεγάλες προοπτικές αλλά είναι και από τις πιο πιστές (loyal) ομάδες πελατών. Μην ξεχνάμε ότι η Γηραιά Ήπειρος γερνά ακόμα πιο πολύ και οι υποχρεώσεις των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (http://ec.europa.eu/information_society/activities/einclusion/index_en.htm), ως προς τα άτομα με αναπηρίες αυξάνονται και έτσι δίνονται πιο πολλές ευκαιρίες στους ανάπηρους να ταξιδεύουν κάτω από τις ίδιες προϋποθέσεις όπως οι υπόλοιποι πολίτες.
Το ταξίδι ξεκινά από το σπίτι τους, από την οθόνη του προσωπικού τους υπολογιστή και συνήθως από τον «θείο» Google. Παρόλα αυτά, ο Abbott (2001), θεωρεί ότι, αν και το διαδίκτυο παρέχει ευκαιρίες εκδημοκρατισμού της κοινωνίας μέσω της έκφρασης ακόμα και ριζοσπαστικών απόψεων εντούτοις κυριαρχείται ακόμη από ιστοσελίδες, που συνήθως αντανακλούν την κυρίαρχη ιδεολογία και στερεότυπα ή βρίθει διαφημιστικών ιστοσελίδων, που σπανίως θεωρούν τους αναπήρους αξιόλογη αγοραστική ομάδα. Έτσι το ταξίδι των τουριστών με αναπηρία συνεχίζεται υποχρεωτικά μόνο σε εκείνες τις ιστοσελίδες προμηθευτών, τουριστικών υπηρεσιών που μπορούν να καλύψουν τις πρώτες ανάγκες προσβασιμότητας που έχουν, ακολουθώντας τα διάφορα πρωτόκολλα προσβασιμότητας για το σχεδιασμό και το περιεχόμενο του διαδικτυακού υλικού, όπως αυτά της Κοινοπραξίας του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web Consortium), γνωστή ως W3C.
Οι πιο πολλές Κυπριακές ιστοσελίδες των μεγάλων τουριστικών επιχειρήσεων της Κύπρου δεν πληρούν αυτά τα κριτήρια και κατΆεπέκταση δεν είναι προσβάσιμες για άτομα με αναπηρίες, όπως αποδεικνύουν και οι έρευνες των Ζαφίρη και Ζαχαρία (2001 και 2003). Η τεράστια σημασία που δίνεται στον καλλιτεχνικό σχεδιασμό και όχι στην χρηστικότητα (usability) και προσβασιμότητα (accessibility) αφήνει τα άτομα με αναπηρίες εκτός διαδικτυακού μάρκετινγκ. Για να μην παρεξηγηθούμε, αναφέρουμε ότι πολλά από τα κριτήρια τα οποία καθορίζει η W3C είναι κριτήρια σχετικά εύκολα να εκπληρωθούν, για το οποία δίνονται μάλιστα ξεκάθαρες κατευθυντήριες γραμμές, και δεν αποτελούν κατΆανάγκη ανασταλτικό παράγοντα στον καλλιτεχνικό σχεδιασμό ενός ιστοχώρου. Αντίθετα ενδυναμώνουν τον καλό σχεδιασμό και διευκολύνουν το σχεδιαστή να αποφύγει υπερβολές και λάθη τα οποία χωρίς να το αντιληφθούμε επηρεάζουν την επιτυχία του ιστοχώρου. Τα διάφορα πρωτόκολλα προσβασιμότητας περιλαμβάνουν εξειδικευμένες οδηγίες σχεδιασμού του διαδικτυακού υλικού ως προς την προσβασιμότητα για συγκεκριμένες αναπηρίες (π.χ. προβλήματα όρασης, κινητικές αναπηρίες κτλ), αλλά παράλληλα περιλαμβάνουν και γενικές οδηγίες ως προς την ευχρηστία της ιστοσελίδας, την αναγνωσιμότητα, τον τρόπο παρουσίασης του περιεχομένου, τις εσωτερικές μηχανές αναζήτησης, τα απλά και κατανοητά συστήματα κρατήσεων, π.χ. www.sybelio.com και άλλα, τα οποία κάνουν την ιστοσελίδα ανθρωποκεντρικά σχεδιασμένη και προσβάσιμη σε κάθε πολίτη της σύγχρονης κοινωνίας. Οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι ο σχεδιασμός των ιστοσελίδων με βάση τα πρωτόκολλα προσβασιμότητας αυξάνει τουλάχιστον σε 10% των αριθμό των ατόμων που επισκέπτονται μια ιστοσελίδα.
Εάν οι τουριστικοί παράγοντες της Κύπρου θέλουν να προσελκύσουν, και επαναλαμβάνω την λέξη θέλουν, και να είναι ανοικτοί και σε πελάτες με αναπηρίες, δεν πρέπει μόνο δίπλα από τα σκαλοπάτια να φτιάχνουν ράμπες, δωμάτια με εξοπλισμό για αναπήρους, πόρτες και περάσματα κατάλληλα για αναπηρικά καροτσάκια κ.λπ., αλλά επίσης δίπλα από τις ντιζαϊνιάρικες ιστοσελίδες τους να δίνουν την δυνατότητα στα άτομα με αναπηρίες να έχουν εύκολη πρόσβαση σε ένα παράλληλο ιστοχώρο κατάλληλο για τυφλούς, κωφούς, άτομα με κινητικά προβλήματα και άλλες αναπηρίες που έχουν και αυτοί, το δικαίωμα και εμείς την υποχρέωση, να τους προσφέρουμε τις ίδιες ακριβώς υπηρεσίες που προσφέρουμε στα υπόλοιπα κοινωνικά σύνολα.
Η προσβασιμότητα στο διαδίκτυο πρέπει να πλαισιώνεται από το ίδιο νομικό πλαίσιο που πλαισιώνεται και η φυσική προσβασιμότητα. Δηλαδή, εάν ένας οργανισμός προσφέρει υπηρεσίες μέσω διαδικτύου στο ανοικτό κοινό, ο νόμος θα έπρεπε να τον υποχρεώνει να προσφέρει τις ίδιες υπηρεσίες σε ιστοχώρους προσβάσιμους για άτομα με αναπηρίες, όπως ήδη άρχισε να γίνεται στο εξωτερικό στο πλαίσιο των οδηγιών για το Σχεδιασμό για Όλους (Universal Design).
Εάν η Κύπρος πρωτοπορήσει στο διαδίκτυο και προσφέρει τις τουριστικές της υπηρεσίες σε προσβάσιμες ιστοσελίδες και το διαφημίσει σωστά, τότε «κινδυνεύουμε» να γίνουμε προσβάσιμος προορισμός. ¶λλωστε, πεποίθηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μέχρι το 2010, τουλάχιστον όλες οι δημόσιες ιστοσελίδες θα γίνουν προσβάσιμες. Γιατί όχι και όλες οι τουριστικές; Φυσικά δεν είναι αρκετό οι ιστοσελίδες μας να είναι προσβάσιμες. Είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε προσβάσιμες τις πόλεις, τα χωριά, τις παραλίες και τα ορεινά μας θέρετρα και αυτό γίνεται μόνο με πραγματικά και υλοποιήσιμα σχέδια ανθρωποκεντρικής ανάπτυξης και σθεναρές πολιτικές αποφάσεις από την τοπική αυτοδιοίκηση που να υλοποιούνται στα γρήγορα.
Η τελευταία εμπειρία που είχα διδάσκοντας 10 νεαρά άτομα με προβλήματα ακοής, ηλεκτρονικό εμπόριο στα πλαίσια του προγράμματος Synergia της Ευρωπαϊκής Ένωσης μου έχει επιβεβαιώσει τις τεράστιες δυνατότητες που έχουν τα άτομα αυτά στο χώρο του διαδικτυακού μάρκετινγκ.
