Γιατί να σχεδιάσουμε μια στρατηγική ανάπτυξης αθλητικού τουρισμού για την Ελλάδα;
Τις τελευταίες πέντε δεκαετίες έχει καθιερωθεί στην Ελλάδα ο σημαντικός ρόλος της τουριστικής αγοράς, από οικονομικοκοινωνικής άποψης και ως φορέας παραγωγής θέσεων εργασίας για τους Έλληνες πολίτες. Η τουριστική αγορά αποτελεί περίπου το 10% του ΑΕΠ της χώρας και προσφέρει περίπου 800.000 θέσεις εργασίας σε Έλληνες, σύμφωνα με τα στοιχεία των επίσημων ελληνικών τουριστικών φορέων (www.sete.gr). Οι αναφορές των διεθνών οργανισμών τουρισμού σημειώνουν τη συνεχή αύξηση της τουριστικής κίνησης και των ταξιδιών σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ για την Ελλάδα προβλέπουν σταθερά μικρή αύξηση των εισερχόμενων τουριστών (www.wto.org).
Παρά την παρατεταμένη οικονομική κρίση και στις ευρωπαϊκές χώρες, αυτή η δυναμική ανάπτυξης του τουρισμού και των ταξιδιών δεν φαίνεται ότι αναστρέφεται. Η Ελλάδα οφείλει να επενδύσει στην ανάπτυξη της τουριστικής αγοράς, αφού είναι ξεκάθαρο σε όλους πλέον, ότι ο τουρισμός και η ναυτιλία είναι οι μόνες υγιείς πηγές εσόδων στην ελληνική κοινωνία και Πολιτεία.
Ο αθλητισμός σε όλες του τις μορφές ήταν πάντα σημαντικός στην Ελλάδα, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ευρέως αποδεκτή η επίδραση της άσκησης και της αθλητικής δραστηριότητας στη βελτίωση της υγείας των Ελλήνων πολιτών. Το ίδιο αποδεκτή είναι και η θετική επιρροή των αθλητικών διοργανώσεων ως ένα μέσο για την ψυχαγωγία των Ελλήνων. Μετά τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα, έχουν αναγνωριστεί ως ένα βαθμό, οι προοπτικές ανάπτυξης του Αθλητικού Τουρισμού. Τι ορίζεται αθλητικός τουρισμός; οι εκδρομές ατόμων και γκρουπ (που περιλαμβάνουν τουλάχιστον μια διανυκτέρευση στον προορισμό του ταξιδιού) με κίνητρα: την συμμετοχή σε οργανωμένες αθλητικές υπηρεσίες και ελεύθερες δραστηριότητες, την παρακολούθηση – συμμετοχή σε αθλητικούς αγώνες, τα προπονητικά προγράμματα. (Γκουτζιούπας Γιώργος, μελέτη «Το Αθλητικό Τουριστικό Προϊόν της Ελλάδας» 2008, www.traveldailynews.gr/pdf/SPORT_TOURISM_PRODUCT%20OF_GREECE.pdf).
Εάν λάβουμε υπόψη τη διεθνή εικόνα της Ελλάδας ως γενέτειρα των Ολυμπιακών Αγώνων και της παγκόσμιας αθλητικής ιστορίας, σημαίνει ότι έχει να επιδείξει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε αυτή τη νέα μορφή τουρισμού. Επιπλέον, αυτή η εικόνα έχει βοηθηθεί από τα σύγχρονα επιτεύγματα Ελλήνων αθλητών και ομάδων, όπως η Εθνική ομάδα Ποδοσφαίρου με την κατάκτηση του EURO 2004, η Εθνική ομάδα Καλαθοσφαίρισης και οι σύλλογοι που είναι συνεχόμενα στην κορυφή διεθνώς εδώ και αρκετά χρόνια, οι επιτυχίες και παγκόσμιες πρωτιές αθλητών σε ατομικά αθλήματα, όπως η κωπηλασία, ιστιοπλοΐα, κ.ά. Η διεθνής αθλητική οικογένεια εμπιστεύεται την Ελλάδα και της αναθέτει την οργάνωση μεγάλων διοργανώσεων, όπως οι Παγκόσμιοι Αγώνες Special Olympics στην Αθήνα το 2011 και οι Μεσογειακοί Αγώνες στο Βόλο και τη Λάρισα το 2013. Αυτό το γεγονός δεν είναι αρκετό από μόνο του για να καθιερώσει την Ελλάδα ως ένα αναγνωρίσιμο προορισμό αθλητικού τουρισμού – γεγονός που θα προκαλεί έσοδα σε σταθερή βάση – αφού δεν υποστηρίζεται η φήμη της χώρας από συγκεκριμένη στρατηγική ανάπτυξης, ούτε από στοχευμένες ενέργειες διαφήμισης στο εξωτερικό και τα γραφεία ταξιδιών, αλλά ούτε και από συγκεκριμένη εσωτερική οργανωτική δομή που θα αναδείξει τις αθλητικές υποδομές της χώρας ενταγμένες στο πλαίσιο των τουριστικών υποδομών και του συνολικού προϊόντος.
Λόγος για να επενδύσουμε ως χώρα συνολικά στον Αθλητικό Τουρισμό, είναι το γεγονός ότι αυτή η μορφή τουρισμού λειτουργεί αμφίπλευρα και είναι κινητήριος μοχλός ανάπτυξης. Λειτουργεί ως ανταγωνιστικό κριτήριο επιλογής από τους τουρίστες του κόσμου να επισκεφτούν την Ελλάδα (με άμεσα οφέλη την αύξηση του αριθμού των εισερχόμενων τουριστών άρα και των εσόδων των ελληνικών επιχειρήσεων που παρέχουν τις υπηρεσίες και την παράλληλη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, που εξυπηρετούν τις αυξανόμενες ανάγκες) και την ίδια στιγμή λειτουργεί ως κίνητρο για τους Έλληνες πολίτες και επιχειρήσεις να ενισχύσουν την ενασχόλησή τους με αθλητικές δράσεις (με οφέλη τη βελτίωση της υγείας των πολιτών και την παράλληλη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, που εξυπηρετούν τις ανάγκες των αθλούμενων).
Λόγος για να σχεδιαστεί η στρατηγική ανάπτυξης του Αθλητικού Τουρισμού στην Ελλάδα, αποτελεί η συνεχώς αυξανόμενη δημοτικότητα των αθλητικών διοργανώσεων σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως και η συνεχώς αυξανόμενη ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου (εργαζόμενου και συνταξιούχου) για συμμετοχή (ενεργητική και παθητική) σε αθλητικές δραστηριότητες, με ζητούμενο την υγεία και την ψυχαγωγία του. Το σύνολο των τουριστικών επαγγελματικών ενώσεων της Ελλάδας, οι κρατικοί οργανισμοί και οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν συμφωνήσει ότι για να είναι ανταγωνιστικό το τουριστικό προϊόν της χώρας, οφείλει να στραφεί σε ειδικές μορφές τουρισμού, αφού το κεκτημένο του προορισμού διακοπών αναψυχής με κύριο συστατικό τον ήλιο και τη θάλλασα, έχει πλέον κάνει τον κύκλο του στην Ελλάδα και οι ανταγωνίστριες χώρες (Ισπανία, Τουρκία, Αίγυπτος, Μαρόκο, Κροατία) μας έχουν ξεπεράσει σε ρυθμό ανάπτυξης και σε αριθμό τουριστών.
Ποιά είναι τα πρώτα βήματα για την ανάπτυξη στρατηγικής αθλητικού τουρισμού;
Το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης της προηγούμενης κυβέρνησης, αλλά και το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της παρούσας κυβέρνησης δεν έχουν συμπεριλάβει τον Αθλητικό Τουρισμό στις θεματικές μορφές τουρισμού που προωθούνται από το επίσημο πλάνο διαφήμισης και προβολής της χώρας στο εξωτερικό. Θα ήταν πρόωρο εάν τον είχαν συμπεριλάβει; ή για άλλους θα ήταν αναμενόμενο, μετά τη διοργάνωση πετυχημένων Ολυμπιακών Αγώνων και των τόσων πολλών που έχουν λεχθεί για την αξιοποίηση της κληρονομιάς των Αγώνων;
Ελάχιστες μελέτες και έρευνες έχουν διεξαχθεί ως σήμερα με συστηματικό τρόπο και επαναλαμβανόμενη συνέπεια, ώστε να προκύψουν ασφαλή συμπεράσματα για τα βασικά ερωτήματα που χρειάζονται απάντηση, τα οποία είναι: ποια είναι η θέση της χώρας μας στο διεθνή χάρτη της αγοράς του αθλητικού τουρισμού; πόσο ανταγωνιστική είναι σε σχέση με τις άλλες χώρες; ποιο το μέγεθος της ζήτησης; ποιες είναι οι προτεραιότητες σε αθλητικές τουριστικές δραστηριότητες/προϊόντα; ποιες οι χώρες στόχοι εισερχόμενων τουριστών; ποιες αθλητικές διοργανώσεις πρέπει να προωθηθούν και γιατί; πώς γίνεται η διαχείριση των επιχειρηματικών ευκαιριών ώστε να προκύψουν νέες θέσεις εργασίας; πως περνάει το μήνυμα στην τοπική κοινωνία που φιλοξενεί τα προγράμματα αθλητικού τουρισμού, για ενίσχυση του ενεργητικού τρόπου ζωής της; ποια είναι η σωστή συμπεριφορά της τοπικής κοινωνίας και των επαγγελματιών της απέναντι στους αθλητικούς τουρίστες; Η ενδελεχής μελέτη, είναι το πρώτο βήμα.
Από τα συμπεράσματα, θα είναι σε θέση οι αρμόδιοι κυβερνητικοί φορείς και οι επαγγελματικές ενώσεις να καλλιεργήσουν τη στρατηγική ανάπτυξης του Αθλητικού Τουρισμού και να δώσουν το όραμα σε όλη την αγορά, αυτό είναι και το δεύτερο βήμα. Το τρίτο βήμα είναι η δημιουργία συνδετικών κρίκων μεταξύ των επιχειρήσεων και οργανισμών του τουρισμού και αυτών του αθλητισμού. Ένα δίκτυο επιχειρήσεων και οργανισμών. Μια καταγραφή είναι απαραίτητη και θα αποδειχθεί σημαντικό εργαλείο για όσες επιχειρήσεις επιθυμούν να αναγνωρίζονται ως μέρος της αγοράς του Αθλητικού Τουρισμού, αλλά και για όσες επιθυμούν να επεκτείνουν τις πωλήσεις τους, ως προμηθευτές υπηρεσιών και εξοπλισμού. Εάν οι αρμόδιοι φορείς δώσουν την απαραίτητη τεχνογνωσία στους επαγγελματίες, τότε οι φυσικές δυνάμεις της αγοράς, δηλαδή η προσφορά και η ζήτηση, θα ορίσουν τη συνέχεια και θα προκύψουν οι επιχειρηματικές ευκαιρίες και η ανάπτυξη.
Το τέταρτο βήμα και μια μεγάλη πρόκληση, είναι η καθιέρωση ενός μεσοπρόθεσμου στόχου δεκαετίας, αφού πρώτα θα έχουν γίνει σε όλους φανερά και πειστικά τα οφέλη της στρατηγικής ανάπτυξης του Αθλητικού Τουρισμού. Έτσι, από κει και πέρα, θα μπορούμε να έχουμε περαιτέρω βήματα ανάπτυξης, που περιλαμβάνουν την καθιέρωση δικτύων και συνεργιών, ώστε να είναι αναγνωρίσιμα τα κοινά οφέλη, να διαχέεται η τεχνογνωσία και πληροφόρηση σε όσους ενδιαφέρονται να επενδύσουν, να προκύψουν συγκεκριμένοι μηχανισμοί για τη μεγιστοποίηση των τουριστικών οφελών που σχετίζονται με αθλητικές δραστηριότητες και να γίνει αποδεκτός ένας νέος φορέας που να έχει το ρόλο του συντονιστή. Αυτό το εγχείρημα είναι ικανό να αποτελέσει όχημα ανόδου του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων, προκαλώντας χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και αύξηση των εσόδων από τον τουρισμό.
Θα μπορούσε μέσα σε 5 χρόνια να προσελκύσει περί τα 5.000.000 εισερχόμενους αθλητικούς τουρίστες, δηλαδή να δεκαπλασιάσει τους υφιστάμενους αριθμούς. Θα μπορούσε να προκαλέσει αυτή η ανάπτυξη περίπου 100.000 νέες θέσεις εργασίας και έσοδα δισεκατομμυρίων. ¶ραγε, είναι αυτό εφικτό;
Η απάντηση πρέπει να είναι, ότι αξίζει να προσπαθήσουμε.
Τα οφέλη είναι αναπόφευκτα έτσι και αλλιώς. Ποιος μπορεί να ισχυριστεί το αντίθετο;
Ο Γιώργος Γκουζιούπας είναι μελετητής αθλητικού τουρισμού, υπεύθυνος για την παραγωγή της Έκθεσης του Κλασικού Μαραθωνίου Αθηνών και ελεύθερος επαγγελματίας συνεργαζόμενος με τουριστικά γραφεία και επιχειρήσεις στον τομέα ActiveTravel & Holidays, activegreece@gmail.com.
