Μάλτα και τουρισμός

Η Μάλτα, επίσημα η Δημοκρατία της Μάλτας, είναι ένα μικρό και πυκνοκατοικημένο νησιωτικό κράτος που αποτελείται από ένα αρχιπέλαγος εφτά νησιών στο μέσο της Μεσογείου.

Η Μάλτα βρίσκεται ακριβώς νότια της Σικελίας, ανατολικά της Τυνησίας, βόρεια της Λιβύης και δυτικά της Πελοποννήσου. Τα νησιά που αποτελούν τη Μάλτα είχαν διάφορους κατακτητές στο πέρασμα των αιώνων. Η Μάλτα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2004 και είναι η μικρότερη χώρα της Ένωσης τόσο σε πληθυσμό (412.614 κάτοικοι σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2009[1]) όσο και σε έκταση (316 τετρ. χλμ.).

Η Μάλτα είναι ένα σύμπλεγμα επτά νησιών στη Μεσόγειο Θάλασσα. Κατοικούνται μόνο τα τρία μεγαλύτερα, η Μάλτα (ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένη) το Γκότζο και το Κομίνο. Τα νησιά αυτά βρίσκονται σε χαμηλό υψόμετρο και το έδαφός τους είναι βραχώδες με απόκρημνες ακτές. Υπάρχουν μερικές αξιόλογες παραλίες μα άμμο.

Η Μάλτα, που βρίσκεται στην καρδιά της Μεσογείου, αποτελεί κράμα πολιτισμών με χιλιετή ιστορία. Κατοικήθηκε για πρώτη φορά γύρω στο 5200 π.Χ., και είχε αναπτυχθεί σημαντικός προϊστορικός πολιτισμός στα νησιά πριν από τον ερχομό των Φοινίκων, οι οποίοι ονόμασαν το κυριότερο από αυτά Malat, που σημαίνει «ασφαλές λιμάνι». Αργότερα, τα νησιά υπήρξαν για αιώνες έδρα του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ (Τάγμα των Ιωαννιτών) και, εν συνεχεία, μέρος της βρετανικής αυτοκρατορίας.

Σημαντικότερη γιορτή στη Μάλτα είναι η νίκη των Μαλτέζων κατά των Οθωμανών το 1565. Πολλές γιορτές λιτανείες και λειτουργίες πραγματοποιούνται κάθε τέλη Αύγουστου σε ανάμνηση της νίκης απόκρουσης κατά μεγάλης προσπάθειας των Οθωμανών για άλωση του κάστρου στις 23 Αύγουστου 1565. Των στρατευμάτων του νησιού ηγήθηκε ο Μεγάλος Μάγιστρος Ζαν Παρσό Ντε Λα Βαλέτα. Η νέα πόλη φέρει το όνομά του: Βαλέτα.

Επικεφαλής της κυβέρνησης της Μάλτας είναι ο ηγέτης του κόμματος με την πλειοψηφία των εδρών στη Βουλή των Αντιπροσώπων (Kamra tar-Rappreżentanti). Η εθνική γλώσσα είναι τα μαλτέζικα, που ανήκει στην ίδια οικογένεια σημιτικών γλωσσών με τα αραβικά. Τα αγγλικά έχουν επίσης αναγνωριστεί ως επίσημη γλώσσα, ενώ πολλοί Μαλτέζοι μιλούν και ιταλικά.

Η Μάλτα έγινε ανεξάρτητη το 1964. Είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει υιοθετήσει ως νόμισμα της το ευρώ. Είναι ναυτιλιακό και βιοτεχνικό κέντρο ενώ ανθεί και ως διεθνής τουριστικός προορισμός.

Από τη Ρόδο στη Μάλτα

Μετά από την πολιορκία της Ρόδου την 1η Ιανουαρίου 1523, στόλος 50 σκαφών απέπλευσε από το λιμάνι της Ρόδου έχοντας άγνωστη κατεύθυνση. Σε αυτόν επέβαιναν τα υπολείμματα των Ιωαννιτών, καθώς και 4.000 Ρόδιοι, που προτίμησαν να τους ακολουθήσουν, όλοι σε πολύ άσχημη κατάσταση λόγω της εξάμηνης πολιορκίας. Ο στόλος συγκεντρώθηκε στη Μεσσήνη της Σικελίας και στους Ιππότες δόθηκε ως προσωρινή κατοικία το Βιτέρμπο. Συνεπώς, ο Μάγιστρος του τάγματος είχε πολλά προβλήματα να αντιμετωπίσει για να αποτρέψει τη διάλυση του τάγματος. Στα προβλήματα ήρθε να προστεθεί ο πόλεμος μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας, ο οποίος έσπειρε τη διχόνοια στο τάγμα, καθώς τα περισσότερα μέλη του ήταν Γάλλοι και Ισπανοί.

Τελικά, μετά από συνολικά 7 χρόνια μετακίνησης, το 1530, και μετά από πολλές διαπραγματεύσεις κατά τις οποίες ο Μάγιστρος του Τάγματος αποδείχθηκε εξαίρετος διπλωμάτης, τους παραχωρήθηκε από τον Πάπα και τον Βασιλιά της Ισπανίας, Κάρολο Κουίντο( ο οποίος ήταν βασιλιάς και της Σικελίας) η Μάλτα μαζί με το Γκόζο και το Βορειοαφρικανικό λιμάνι της Τρίπολης. Για τις παραπάνω κτήσεις οι Ιωαννίτες απέδιδαν ετήσιο φόρο (την ημέρα του Ψυχοσαββάτου, συγκεκριμένα) στον Βικάριο (τοποτηρητή) του βασιλιά Φιλίππου Β΄.

Τουρισμός

Ο τουρισμός αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό τομέα στη Μάλτα, αλλά συγχρόνως αναπτύσσεται ταχύτατα και ο τομέας των υπηρεσιών. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι το αρχαιολογικό μουσείο, η πινακοθήκη, το μουσείο-νοσοκομείο των ιπποτών και το παλάτι του Μεγάλου Μάγιστρου. Αξιόλογες είναι και αγορές του νησιού,ενώ η εστίαση είναι ποιοτική και οικονομική.

Η μαλτέζικη κουζίνα περιλαμβάνει σούπα (μινεστρόνε, ψαρόσουπα), ζυμαρικά και παραδοσιακά γλυκά. Τα γεμιστά αποτελούν ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της μαλτέζικης κουζίνας. Το εθνικό φαγητό της Μάλτας είναι το κουνέλι στιφάδο (Stuffat Tal-Fenek).

Το τουριστικό δυναμικό του νησιού έχει 39.431 κλίνες (2006) από τις οποίες οι 32.540 σε ξενοδοχεία. Το 2006 οι διανυκτερεύσεις ήταν 4.284.014. Αεροπορικώς το 2005 στη Μάλτα αφίχθησαν 1.150.769 τουρίστες.

Σχέδιο ανάπτυξης και προστασία περιοχών: Η περίπτωση της Μάλτας

Το σχέδιο ανάπτυξης για τη Μάλτα προσδιόρισε και ανάλυσε τις περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές οι οποίες πρέπει να προστατεύονται:

• Αγροτικές εκτάσεις που είναι παραγωγικές, οι οποίες πρέπει να παραμένουν σε αγροτική χρήση
• Οικότοποι με ενδιαφέρουσα χλωρίδα και πανίδα, οι οποίοι πρέπει να προστατεύονται
• Γεωλογικές περιοχές με ιδιαίτερα γεωλογικά χαρακτηριστικά που πρέπει να προστατεύονται
• Περιοχές σημαντικές για την ανάπτυξη και κατοικία των εντόμων
• Περιοχές ορνιθολογικού ενδιαφέροντος, κατοικίες πουλιών και τόποι στάθμευσης αποδημητικών ειδών.

Επίσης προσδιορίστηκαν οι περιοχές με πηγές νερού. Εκεί η ανάπτυξη επιτρέπεται, αλλά με αυστηρούς ελέγχους, με σκοπό να μην επηρεάζονται τα υδάτινα αποθέματα με μόλυνση.

Εξαιτίας των περιορισμένων υδάτινων πόρων στα νησιά η διατήρηση των υδάτινων πηγών είναι απαραίτητη,

– Η υπάρχουσα χρήση γης χαρτογραφήθηκε και αναλύθηκε χρησιμοποιώντας:

– Οριοθέτηση των ζωνών ανάπτυξης –περιοχές που έχουν αναπτυχθεί με αστικές χρήσεις

– Βιομηχανικές περιοχές που και δεν μπορεί εκεί να γίνει τουριστική ανάπτυξη

– Περιοχές αεροδρομίων που επηρεάζονται από τις πτήσεις με ηχορύπανση.

Τα τουριστικά θέλγητρα καταγράφηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν:

• Τόποι σημαντικού ιστορικού ενδιαφέροντος, πολλοί βρίσκονται εντός της αστική ζώνης, αλλά είναι και αρχαιολογικοί χώροι
• Πύργοι, κάστρα και παλάτια, τα μνημεία αυτά έχουν σημαντικότατο τουριστικό ενδιαφέρον
• Παραδοσιακά χωρία και οι περιοχές γύρω από αυτά που είναι κοιτίδες παραδοσιακού αρχιτεκτονικού χαρακτήρα και παραδοσιακά ήθη και έθιμα
• Σημεία πανοραμικής θέας, τα μαλτέζικα νησιά είναι πεδινά, αλλά έχουν λόφους, είναι πολύ ενδιαφέρον για την επίσκεψη στα νησιά να προσφέρονται σημεία με ενδιαφέρουσα θέα
• Παραλίες, οι οποίες κατεγράφησαν για τη γεωγραφική τους θέση και κατηγοριοποιήθηκαν (άμμος ή βότσαλο).

Κατά την ανάλυση των τουριστικών περιοχών έγινε ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης των παραλιακών ζωνών. Αναλύθηκαν οι τουριστικές περιοχές στη βάση συσχέτισης της υπάρχουσας ανάπτυξης με τα τουριστικά θέλγητρα.

Η τοποθεσία που βρίσκονται περιοχές που είναι ανεπτυγμένες τουριστικά σχετίζετα με την επιλογή περιοχών για επιπλέον τουριστική ανάπτυξη. Η ανάλυση προϋποθέτει την αξιολόγηση της ποιότητας της τουριστικής ανάπτυξης- υπαρχουσών τουριστικών περιοχών που σχετίζεται με αλληλεπιδράσεις στις παραλίες και στις παραλιακές ζώνες. Κατά τη διάρκεια της μελέτης στόχος ήταν η ανάπτυξη μέσω της πολυμορφίας του τουριστικού προϊόντος.

Μετά από την καταγραφή των περιοχών –χρήσεων γης και χαράχθηκε χωροταξική πολιτική με τη χάραξη 12 τουριστικών ζωνών (10 στη Μάλτα και 2 στο Γκότζο. Η κατηγοριοποίηση αυτή παρέχει δυνατότητα συστηματικής ανάλυσης εντός ομογενοποιημένων περιοχών που θα αναπτυχτούν τουριστικά.

Συμπερασματικά, στη Μάλτα δεν είχαν τη δυνατότητα να αναπτυχτούν χωρίς σχέδιο, μια και το νησί είναι μικρό, με έκταση 316 τετρ. χλμ., σε σχέση με τους 412.614 κατοίκους με πυκνότητα πληθυσμού 1.306 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Αν δεν υπήρχαν χρήσεις γης, οι οποίες ισχύουν εδώ και δεκάδες χρόνια, το νησί θα είχε χτισθεί παντού και ως εκ τούτου η επιβάρυνση του περιβάλλοντός του θα ήταν πολύ μεγάλη με αρνητικά αποτελέσματα για τη ζωή των κατοίκων, αλλά και την ποιότητα των τουριστικών υπηρεσιών.

1 http://el.wikipedia.org/wiki/ link: Μάλτα

2 http://el.wikipedia.org/wiki/ link: Ιωαννίτες Ιππότες

3 Tourism Policy for the Maltese islands 2007-2011

4 World Tourism Organization Publication, National and Regional Tourism Planning- Methodologies and Case Studies, Thomson Learning 1994

* Ο Δημήτρης Προκοπίου είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.