Μετά από δύο δύσκολα χρόνια πανδημίας που άφησαν το στίγμα τους στον διεθνή και τον Ελληνικό τουρισμό, με την φετινή ανάκαμψη όμως να έχει δώσει το έναυσμα, ιδίως τις τελευταίες εβδομάδες, σε μεγάλο βαθμο να μπούμε στην διαδικασία για να αξιολογήσουμε ςτην ανάκαμψη αυτή και τους προβληματισμούς που δημιουργούνται και έχει ξεκινήσει μία συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων για το αύριο του Ελληνικού τουρισμού.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού, και της φετινής θεματικής “Rethinking Tourism”, δεν μπορώ παρά να κάνω μερικές σκέψεις για τις εξελίξεις, την κατάσταση, τις προοπτικές, γενικότερα για την αντιμετώπιση του ελληνικού τουρισμού από τους Έλληνες, μέσα και έξω από την τουριστική δραστηριότητα. Διαβάζοντας και παρακολουθώντας και την εκτεταμένη αρθρογραφία και συνεντεύξεις των τελευταίων εβδομάδων, σε διάφορες πτυχές του τουρισμού, και την έκφραση σκέψεων αλλά και διατύπωση προτάσεων για το μέλλον, ευαισθητοποιούμαι να μοιραστώ μερικές σκέψεις μαζί σας.
Ο γενικός γραμματέας του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού Zurab Pololikashvili, επισημαίνει στο φετινό διάγγελμά του για την Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού τη σημασία της βιώσιμης ανάπτυξης, τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την συνεισφορά του τουρισμού στην εκπαίδευση, στην απασχόληση γυναικών και νέων και στην κοινωνικο-οικονομική και πολιτιστική προώθηση των τουριστικών χωρών και προορισμών. Επίσης, επισημαίνει ότι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι πλέον οι παλαιές πρακτικές δεν μπορούν να συνεχίσουν και πρέπει να επανεξεταστούν και αυτές.
Πώς να “ξανασκεφθούμε τον ελληνικό τουρισμό”;
Σκέπτομαι ότι θα ήταν χρήσιμο να είχαμε ένα ετήσιο απολογισμό των δράσεων των αποτελεσμάτων των προβληματισμών που εμφανίστηκαν στο έτος καθώς και των καλών πρακτικών που εφαρμόσαμε η εξετάσαμε. Δεν θα έπρεπε με τη σημασία που έχει ο τουρισμός κάθε χρόνο να ετοιμάζεται και να δημοσιοποιείται από την κυβέρνηση ένας ετήσιος απολογισμός τουριστικής δραστηριότητας μία αναφορά στις επιτυχίες στα αποτελέσματα στα τυχόν προβλήματα και στις τυχόν νομοθετικές ρυθμίσεις που έγιναν για να βελτιώσουν τη λειτουργία του ελληνικού τουρισμού;
Συμφωνώ ότι κάθε τόσο η αρμόδια πολιτική ηγεσία, σε δελτία τύπου, αναφέρεται στην αύξηση της ζήτησης, στην προσέγγιση τουριστικών αγορών, στις συναντήσεις με διάφορους παράγοντες στην Ελλάδα και διεθνώς, όλα δραστηριότητες βεβαίως με στόχο την βελτίωση της τουριστικής δραστηριότητας της χώρας.
Σκέπτομαι όμως ότι η προσέγγιση για την συλλογή και δημοσιοποίηση στατιστικών στοιχείων πρέπει να είναι με ευρύτερες διαστάσεις. Όχι μόνο αφίξεις, αλλά και δραστηριότητα ανά υπο-κλάδο: των ξενοδοχείων, των ενοικιαζομένων, των άλλων καταλυμάτων, των τουριστικών γραφείων, των επισκέψεων όχι μόνο σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, των δραστηριοτήτων ειδικών – εναλλακτικών μορφών τουρισμού, κλπ. αλλά και συναφή στοιχεία, όπως η απασχόληση ανά εργασιακή ειδικότητα, οι τουριστικές επενδύσεις, και άλλα στοιχεία που εντάσσονται άμεσα ή έμμεσα στην τουριστική δραστηριότητα, π.χ. παραχωρήσεις τουριστικών λιμένων, πωλήσεις τουριστικών ακινήτων, κ.α.
Δύσκολο να έχουμε στοιχεία; Ναι, αλλά μόνο έτσι θα μπορέσουμε να κάνουμε σωστούς προγραμματισμούς. Η παρακολούθηση της ξενοδοχειακής κίνησης των ξενοδοχείων της Αττικής, – ΕΞΑΑΑ, είναι χαρακτηριστικό καλό παράδειγμα που θα μπορούσε να επεκταθεί. Η παρακολούθηση της κίνησης των αεροδρομίων και των άλλων σημείων εισόδου στην χώρα σαφώς βοηθάει στην παρακολούθηση της εξέλιξης της ζήτησης. Το ερωτηματολόγιο της Τραπέζης της Ελλάδος θα μπορούσε να επεκταθεί περιστασιακά και να ερευνά και πιο συγκεκριμένα τις δραστηριότητες των επισκεπτών, ώστε να μπορούμε να αξιολογήσουμε με μεγαλύτερη ανάλυση και τις δραστηριότητες των ειδικών – εναλλακτικών μορφών, που αποτελούν στρατηγικό στόχο.
Σέβομαι και είναι πολύ χρήσιμες οι επιμέρους μελέτες και στοιχεία που δημοσιεύουν αρκετοί φορείς που ασχολούνται με την τουριστική δραστηριότητα – ΞΕΕ, ΣΕΤΕ, ΕΞΑΑΑ, ΙΟΒΕ, ΚΕΠΕ, ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ, και άλλοι – αλλά σκέπτομαι ότι όλα τα χρόνια που έχει γίνει κρίσιμος ο τουρισμός στην οικονομία της Ελλάδας, δεν κάνουμε έναν επίσημο Ετήσιο Απολογισμό της Τουριστικής Δραστηριότητας.
Θα μου πείτε ότι μέσα στη διάρκεια του έτους έχουν γίνονται διάφορες τέτοιες ανακοινώσεις και οι τουριστικοί φορείς στις γενικές συνελεύσεις τους κάνουν τους απολογισμούς τους. Σκέπτομαι όμως ότι θα ήταν χρήσιμο και ένας επίσημος ετήσιος απολογισμός, πιθανόν παρουσιαζόμενος στη Βουλή, σε μία συγκεκριμένη συζήτηση της ολομέλειας, είτε ακόμη και σε μία ειδική ανοιχτή εκδήλωση στο Βελλίδειο στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης Philoxenia.
Με έναν τέτοιο ετήσιο απολογισμό θα μπορούμε ευκολότερα να κάνουμε μία συγκριτική ετήσια αξιολόγηση για τις επιπτώσεις του τουρισμού στην Ελληνική οικονομία στην απασχόληση στην ανάπτυξη και να αξιολογήσουμε ακόμη και τα θετικά αλλά και τα τυχόν αρνητικά στοιχεία, όπως η πρόσφατη πτώχευση tour operators (DER TOURISTIC προ μερικών ημερών, Thomas Cook προ δύο ετών) και άλλα τέτοια δεδομένα. Άλλες χώρες εφαρμόζουν αυτήν την τακτική.
Είχε προταθεί στον Κύριο Πρωθυπουργό, στις αρχές της θητείας της παρούσας κυβέρνησης, (σε ένα αναλυτικό Υπόμνημα για τον Τουρισμό), μεταξύ άλλων, να επανιδρύσει το Εθνικό Συμβούλιο Τουρισμού (νομίζω τελευταία φορά που συνεδρίασε ήταν πάλι επί Κυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας το 2007), προκειμένου να υπάρχει μία ευρύτερη αντιμετώπιση και σκέψεις επί των αναπτυξιακών παραγόντων για τον Ελληνικό τουρισμό. Σκέπτομαι ότι πρέπει να ξαναπροτείνω για την επόμενη προγραμματική περίοδο και πάλι, να περιλάβουν την πρόταση επανίδρυσης του Εθνικού Συμβουλίου Τουρισμού, όπου όμως να μην συμμετέχουν μόνον εκπρόσωποι των διαφόρων φορέων του κλάδου, που ούτως ή άλλως έχουν επικοινωνία με την πολιτική ηγεσία, αλλά να γίνεται μία ανοιχτή συζήτηση, όπου να εκπροσωπούνται πιθανόν όλες οι περιφερειακές ενότητες της χώρας, και όχι μόνον, αλλά και μεμονωμένοι επιχειρηματίες, και να μπορούν να υποβάλλουν τις δικές τους σκέψεις, για την αξιολόγηση επί των εφαρμοζόμενων δράσεων της κυβέρνησης και των φορέων, καθώς και προτάσεις για την επόμενη περίοδο.
Έτσι, το Εθνικό Συμβούλιο Τουρισμού θα αποτελούσε ένα ενιαίο forum συζήτησης, προβληματισμών αλλά και προτάσεων, δίνοντας βήμα όχι μόνο στους επίσημους εκπροσώπους συλλογικών φορέων, αλλά και εκ περιτροπής, σε επαγγελματίες του τουρισμού όλων των τάξεων και ειδικοτήτων, να εκφράσουν τις σκέψεις τους, να μοιραστούν τις εμπειρίες τους. Στο επίπεδο αυτό ας μου επιτραπεί να ρίξω την ιδέα ακόμη και της δημιουργίας και λειτουργίας αντίστοιχων Τοπικών Ανοικτών Συμβουλίων Τουρισμού, σε επίπεδο Περιφερειακών Ενοτήτων ή Περιφερειών, όπου επίσης θα μπορεί να ακούγονται οι τοπικές γνώμες. Είναι μία μορφή δημόσιας διαβούλευσης που ίσως θα έβγαζε στην επιφάνεια τοπικές ιδιαιτερότητες, που σήμερα νομίζουμε ή και πραγματικά ξέρουμε, αλλά δεν τις αντιμετωπίζουμε επαρκώς.
Βεβαίως στην επανεξέταση του τουρισμού δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και τις γενικότερες διεθνείς προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η επιβάρυνση στο περιβάλλον, το ενεργειακό κόστος, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ένταση της τουρκικής προκλητικότητας, και, σημαντικό για την Ελλάδα τη μόλυνση των θαλασσών, καθώς και τον αυξανόμενο ανταγωνισμό τόσο στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου όσο και γενικότερα, που όλα αυτά επηρεάζουν την ομαλή εξέλιξη του ελληνικού τουρισμού.
Εάν σκεπτόμενοι, δεχόμαστε ότι ο τουρισμός είναι κύριος παρονομαστής της ελληνικής οικονομίας, δεν είναι δίκαιο και λογικό, να αξιολογείται κάθε χρόνο και να έχουμε πρόσβαση σε μία ανοικτή δημοκρατική διαδικασία συζήτησης για τα τεκτενόμενά του;
Ο Χρήστος Πετρέας είναι συνεργάτης Σύνταξης – Special Features Editor του Travel Daily News Media Network. Ως επιστημονικός / επιχειρησιακός / τουριστικός / στρατηγικός / εκπαιδευτικός / σύμβουλος σε υπουργεία, φορείς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και επιχειρήσεις, επαγγελματικά ασχολείται με θέματα στρατηγικής επιχειρηματικής, τουριστικής και περιφερειακής ανάπτυξης και μάρκετινγκ προορισμών καθώς και ειδικών – εναλλακτικών μορφών, με υπέρ 25ετή εμπειρία στην Ελλάδα και σε ξένες χώρες (Βαλκάνια, Ευρώπη, ΗΠΑ, Αφρική, Μεσόγειο). Έχει σπουδάσει στις ΗΠΑ και έχει εκτεταμένο επιστημονικό, συγγραφικό και αρθρογραφικό έργο, από το 1988 (>200 συγγραφές – εργασίες – δημοσιεύσεις), στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα.
