H εργασία αυτή έχει σκοπό να διερευνήσει το φαινόμενο του εκπαιδευτικού τουρισμού και τον τρόπο που βρίσκει εφαρμογή στην εκπαίδευση ενηλίκων με μελέτη περίπτωσης την Περιφέρεια Κρήτης. Αρχικός σκοπός της εργασίας είναι η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας) ώστε να προσδιοριστεί θεωρητικά ο εκπαιδευτικός τουρισμός και να καταγραφεί το εννοιολογικό πλαίσιο του εκπαιδευτικού τουρισμού ώστε να διακριθεί ως ειδική μορφή τουρισμού. Στη συνέχεια, εστιάζοντας στην eεκπαίδευση ενηλίκων διερευνάται ο τρόπος που βρίσκει εφαρμογή.
Ο εκπαιδευτικός τουρισμός είναι μια μορφή τουρισμού που συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού και επηρεάζεται από τις εκπαιδευτικές απόψεις περί στροφής στη βιωματική γνώση και λειτουργεί συστημικά. Το σύστημα που αφορά στον εκπαιδευτικό τουρισμό είναι η περιοχή που αλληλεπιδρούν παράγοντες όπως: η προσφορά, η ζήτηση, οι εντυπώσεις και οι εμπειρίες (τουριστικές και εκπαιδευτικές) των συμμετεχόντων (μαθητών και εκπαιδευτικών), το μαθητικό τουριστικό προϊόν (τόπος, άνθρωποι που συμμετέχουν με άμεσο ή με έμμεσο τρόπο), τα μεταφορικά μέσα, οι οργανισμοί (π.χ., σχολεία και πανεπιστήμια) και οι υπηρεσίες (θεσμικοί παράγοντες) και τέλος οι ταξιδιωτικοί οργανισμοί που συμμετέχουν οργανώνοντας και υποστηρίζοντας τα πακέτα εκπαιδευτικών τουριστικών διακοπών και τα θέτουν στην υπηρεσία του εκπαιδευτικού τουρισμού.
O εκπαιδευτικός τουρισμός, επιφυλάσσει σημαντικά πλεονεκτήματα για την τουριστική βιομηχανία του τόπου στον οποίον εκδηλώνεται όταν μάλιστα εκδηλώνεται σε περιόδους που δεν είναι χαρακτηρισμένες ως υψηλά τουριστικές. Ενδεικτικά αναφέρονται η βελτίωση των δεξιοτήτων των συμμετεχόντων (Tomasi et al. 2020, Μπούτσικα 2018), η βιωματική μάθηση ως μια βέλτιστη εκπαιδευτική πρακτική (Pitman et al. 2011). Παράλληλα, ο εκπαιδευτικός τουρισμός προωθείται ως μια μορφή τουριστικής δραστηριότητας με ήπιες επιδράσεις στο φυσικό περιβάλλον (UNTO, n.d.), και θετική συνεισφορά στην περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη (Κοκκώσης 2003, Lam et al. 2011).
Ορισμός
Ο εκπαιδευτικός τουρισμός σαν ευρύτερη έννοια είναι τουρισμός ειδικών ενδιαφερόντων με σκοπό να συνδυαστεί η μόρφωση και η αναψυχή (Ηγουμενάκης κ.α., 1998). Το περιβάλλον του εκπαιδευτικού τουρισμού είναι ο κοινός τόπος τουρισμού και εκπαίδευσης και διακρίνεται σε εκπαιδευτικό τουρισμό ενηλίκων, σε μαθητικό τουρισμό, σε φοιτητικό τουρισμό και σε εκπαιδευτικό τουρισμό κατάρτισης. Σε κάθε περίπτωση συνδέεται με πολλές άλλες εναλλακτικές μορφές τουρισμού (οικοτουρισμός, πολιτιστικός τουρισμός κ.ά.). Επίσης, εκπαιδευτικός τουρισμός θεωρείται η επίσκεψη σε προορισμούς για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, που απαιτούν εκπαιδευτικά προγράμματα και άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Στον εκπαιδευτικό τουρισμό συνυπάρχουν τα κίνητρα μάθησης και ταξιδιού. Στόχος των επισκέψεων σε περιοχές με πλούσιο πολιτισμό ή παράδοση σε κάποια επιστήμη είναι η υλοποίηση και η πραγματοποίηση κύκλου σπουδών οποιουδήποτε επιπέδου, αξιοποιώντας παράλληλα την παραμονή στον τουριστικό προορισμό για ψυχαγωγία και ανάπαυση (Λαγός, 2005).
Δεν υπάρχει μέχρι τώρα ένας κοινά αποδεκτός ορισμός της έννοιας “εκπαιδευτικός τουρισμός”, γεγονός που οφείλεται εν μέρει στον προβληματισμό ότι ο τουρισμός και η εκπαίδευση είναι δύο πεδία που δεν συνδυάζονται εύκολα (Pitman et al., 2010). Πλην της κοινής παραδοχής ότι “περιλαμβάνει το ταξίδι ενός ατόμου μακριά από τον τόπο διαμονής του, με πρωτεύοντα ή δευτερεύοντα σκοπό τη μάθηση σε ένα μοναδικό περιβάλλον”, που υιοθετείται από τους περισσότερους ερευνητές, οι ορισμοί του εκπαιδευτικού τουρισμού ποικίλουν (ΜcGladdery & Lubbe, 2017: 320).
Σε μία πρόσφατη σχετική επισκόπηση, οι Tomasi, Paviotti & Cavicchi (2020) σταχυολόγησαν τους παρακάτω ορισμούς (τους παραθέτουμε κατά χρονολογική σειρά):
- Ορισμός του Gibson (1998)
Οι εκπαιδευτικοί τουρίστες περιλαμβάνουν όλες τις ηλικίες (μαθητές, ενήλικες, και ηλικιωμένοι) και είναι “όσοι πήραν μέρος σε εκπαιδευτικές διαδρομές, ή παρακολούθησαν εργαστήρια όπου έμαθαν νέες δεξιότητες ή βελτίωσαν υπάρχουσες δεξιότητες ενώ βρίσκονταν σε διακοπές” (σελ. 65).
- Ορισμός του Ritchie (2003)
Ο εκπαιδευτικός τουρισμός ορίζεται ως “τουριστική δραστηριότητα ατόμων που κάνουν διακοπές με διανυκτέρευση και ατόμων που κάνουν μια εκδρομή, για τα οποία η εκπαίδευση και η μάθηση είναι πρωταρχικό ή δευτερεύον μέρος του ταξιδιού τους (προτεραιότητα στην εκπαίδευση και προτεραιότητα στον τουρισμό αντίστοιχα). Μπορεί να περιλαμβάνει γενικό εκπαιδευτικό τουρισμό και εκπαιδευτικές διαδρομές ενηλίκων, ταξίδια φοιτητών και μαθητών στο εξωτερικό ή το εσωτερικό, συμπεριλαμβανομένων σχολείων ξένων γλωσσών, σχολικών εκδρομών και προγραμμάτων ανταλλαγής. Ο εκπαιδευτικός τουρισμός μπορεί να είναι οργανωμένος ανεξάρτητα ή επίσημα, και να πραγματοποιείται σε ποικιλία φυσικών ή τεχνητών τοποθεσιών” (σελ. 18).
- Ορισμός των Pitman κ.ά. (2011)
“Ένα είδος τουριστικής εμπειρίας που ξεκάθαρα στοχεύει στην παροχή επιτόπιας (in situ) δομημένης μάθησης και ενεργής διανοητικής πρακτικής. Το πλαίσιο και η πράξη της μάθησης είναι σαφώς ορισμένα και αποτελούν κεντρικό στοιχείο του τουριστικού προϊόντος” (σελ. 6).
- Ορισμός των Sie κ.ά. (2016)
“Οργανωμένο ταξίδι του οποίου ηγούνται καταρτισμένοι οδηγοί και όπου πραγματοποιούνται ταυτόχρονα δραστηριότητες αναψυχής και διαδικασίες μάθησης μέσα από την αλληλεπίδραση σχετικών εμπλεκόμενων (συμμετέχοντες, ξεναγοί, και μέλη τοπικών κοινοτήτων) ως μέρος της συνολικής εμπειρίας. Η εμπειρία του εκπαιδευτικού τουρισμού συμβαίνει σε ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα (τουλάχιστον 24 ώρες διαμονής εκτός σπιτιού) και γενικά λαμβάνει χώρα σε μη τυπικό περιβάλλον” (σελ. 107).
Κίνητρα, μορφές και κατηγορίες εκπαιδευτικού Τουρισμού
Ο εκπαιδευτικός τουρισμός απευθύνεται σε άτομα – συμμετέχοντες, των οποίων τα κίνητρα είναι συνυφασμένα είτε με απόκτηση ειδικών γνώσεων είτε με επιμόρφωση σε κάποιο ειδικά θέματα άμεσου ενδιαφέροντος που αναζητούν τον εμπλουτισμό της γνώσης τους, των εμπειριών τους και των δεξιοτήτων τους. Όταν τα ταξίδια συνδυαστούν με προγράμματα εκπαιδευτικού χαρακτήρα το τελικό αποτέλεσμα χαράζει μία νέα οπτική και δημιουργεί στον ταξιδιώτη μια διαφορετική βιωματική εμπειρία.
Στο ευρύτερο περιβάλλον του τουρισμού εντοπίζονται οι παρακάτω μορφές εκπαιδευτικού τουρισμού:
- Τουρισμός Ενηλίκων
- Μορφές εκπαιδευτικού τουρισμού (οικοτουρισμός, πολιτιστικός τουρισμός)
- Μαθητικός-φοιτητικός τουρισμός και
- Επιστημονικός τουρισμός.
Οι μορφές που απαρτίζουν τον ορισμό του εκπαιδευτικού τουρισμου περιλαμβάνουν τον Τουρισμό Νεολαίας (Youth Traveling), εκπαιδευτικά προγράμματα ή συμμετοχή σε διεθνή προγράμματα ανταλλαγής (Tourism Education) και την Επαγγελματική πρακτική άσκηση. Ο μαθητικός τουρισμός υπάρχει εδώ και αρκετά χρόνια με τη μορφή σχολικού ή φοιτητικού τουρισμού και αφορά μαθητές και φοιτητές που συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα. Αντίστοιχα, ο επιστημονικός τουρισμός αφορά συμμετέχοντες που έχουν ως κύριο ή δευτερεύοντα στόχο την επιστημονική ενημέρωση και επιμόρφωση σε θέματα ειδικού ενδιαφέροντος (Αθανασίου, 2013).
Περιπτώσεις εκπαιδευτικού τουρισμού Ενηλίκων
Για τον εκπαιδευτικό τουρισμό ενηλίκων δεν έχουμε πολλές αναφορές καθώς η εκπαίδευση ενηλίκων ως επιστημονικό πεδίο άρχισε να αναπτύσσεται πολύ αργότερα με αποτέλεσμα να συνδυαστεί με καθυστέρηση στο τουριστικό προϊόν. Η εκπαίδευση ενηλίκων εντάσσεται στο ευρύτερο πεδίο της Δια βίου εκπαίδευσης και μάθησης. Συμβάλλει στην κατανόηση των κοινωνικών και πολιτισμικών αλλαγών και στην προσαρμογή των ανθρώπων στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της κοινωνίας της γνώσης, καθώς επίσης και στην κατάρτιση των ατόμων στον εργασιακό τους τομέα και στον εμπλουτισμό της προσωπικής τους ζωής και στον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας (Αποστολόπουλος και Σδράλη, 2009).
Κυρίως σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται εποχιακά προγράμματα ειδικού ενδιαφέροντος για ενήλικες, σε μικρό χρονικό διάστημα και μέσα σε ένα χαλαρό και καινοτόμο περιβάλλον. Το πρόγραμμα μπορεί να περιλαμβάνει: καλοκαιρινά μαθήματα εκμάθησης ξένης γλώσσας ή προετοιμασίας μαθημάτων σε ένα γνωστικό αντικείμενο. Πολλές φορές τα κίνητρα του ταξιδευτή δεν είναι σαφή και συχνά το εκπαιδευτικό κίνητρο δεν αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα.
Η περίπτωση των Κ.Ε.Π.Ε.Α.
Οι δράσεις που υλοποιούνται στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, περιλαμβάνουν σεμινάρια και επιμορφώσεις για το περιβάλλον, ημερίδες και δράσεις ευαισθητοποίησης ενώ έμφαση δίνεται στη βιωματική μάθηση, στην ενεργητική δραστηριότητα και στην ανάληψη πρωτοβουλιών. Ο θεσμός των Κέντρων Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (νυν Κ.Ε.Π.Ε.Α, πρώην Κ.Π.Ε), αριθμούν 30 χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα, με πρώτο το Κ.Ε.Π.Ε.Α Κλειτορίας Αχαΐας που ξεκίνησε να λειτουργεί το 1993. Το δίκτυο των Κ.Ε.Π.Ε.Α εδραιώθηκε και αναπτύχθηκε μέχρι σήμερα σε όλη τη Ελλάδα με τον αριθμό τους σήμερα να φτάνει τα πενήντα οχτώ (58) (ΚΕΠΕΑ, χωρίς χρονολογία).
Τα κέντρα εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία είναι ένα δίκτυο αποκεντρωμένων αειφόρων δημόσιων εκπαιδευτικών δομών του Υπουργείου Παιδείας, με αντικείμενο την περιβαλλοντική εκπαίδευση και την υποστήριξη της σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ο απώτερος στόχος της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, είναι η καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης και ευαισθητοποίησης των μαθητών όλων των βαθμίδων, ώστε να αντιλαμβάνονται το περιβάλλον ολιστικά και διεπιστημονικά. Στόχος των Κ.Ε.Π.Α. είναι να κινητοποιησουν εκπαιδευτικούς, γονείς, αλλά και όλη τη τοπική κοινωνία κάθε περιοχής και να συμμετέχει ενεργά στη διαχείριση του περιβάλλοντος και στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας (Ταμουτσέλη, 2009).
Βασικό έργο των ΚΕΠΕΑ, αποτελεί η ανάπτυξη, προώθηση και υλοποίηση πρότυπων μεθόδων εκπαίδευσης, με βασικό άξονα, τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος και την αειφόρο ανάπτυξη.
Τα ΚΕΠΕΑ στελεχώνονται με μόνιμους εκπαιδευτικούς διαφόρων ειδικοτήτων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης οι οποίοι και απαρτίζουν την παιδαγωγική ομάδα του ΚΕΠΕΑ. Οι εν λόγω εκπαιδευτικοί σχεδιάζουν και υλοποιούν εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Επιπλέον, οργανώνουν επιμορφωτικά σεμινάρια δράσεις και ημερίδες, θερινά σχολεία, για εκπαιδευτικούς σε θέματα εκπαίδευσης για την αειφορία.
Η παιδαγωγική ομάδα συνεργάζεται με Πανεπιστήμια, κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς και δομές (Δήμους, Μουσεία, ειδικούς επιστήμονες κ.α) με βασικό στόχο την προστασία του περιβάλλοντος. Επιπρόσθετα, συμμετέχουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα με θεματικές την υγεία τον πολιτισμό και το περιβάλλον.
Οι βασικές θεματικές της Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης των Κ.Ε.Π.Ε.Α εστιάζουν σε αντικείμενα όπως:
- Οικονομία και περιβάλλον
- Φυσικοί πόροι- Βιώσιμοι διαχείριση και αειφορία
- Βιοποικιλότητα και Οικοσυστήματα
- Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική αλλαγή.
Η περίπτωση του Θερινού Σχολείου
Τα Θερινά Σχολεία απευθύνονται σε διαφορετικά μαθησιακά επίπεδα. Έχουν εκπαιδευτικό/ερευνητικό χαρακτήρα, τα οποία διοργανώνονται από Κέντρα Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) και από μεγάλα Πανεπιστήμια εξωτερικού αλλά και εσωτερικού. Στο χώρο της Ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης, τα περισσότερα ακαδημαϊκά ιδρύματα διαθέτουν κέντρα δια βίου μάθησης. Ενδεικτικά αναφέρουμε το ΚΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ) στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://kedivim.hmu.gr/.
Εκπαιδευτικά προγράμματα Ενηλίκων
Εκπαιδευτικές κρουαζιέρες με διεξαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων υλοποιείται, σε ειδικά πλοία που φιλοξενούνται οι εκπαιδευόμενοι και εκπαιδευτές για μαθήματα «εν πλω». Το Πρόγραμμα Erasmus είναι το Πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό με ανταλλαγή φοιτητών από χώρες της Ευρώπης (Κοκκώσης κ.α., 2011).
Προτάσεις αξιοποίησης
Απαραίτητα στοιχεία για την υλοποίηση του εκπαιδευτικού τουρισμού αποτελούν οι υπηρεσίες και υποδομές. Σημαντικό επίσης παράγοντα αποτελεί ο προορισμός που παρέχει αξιοθέατα, φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους για εκδηλώσεις και δραστηριότητες. Επίσης σημαντική θέση καταλαμβάνουν ειδικές υπηρεσίες σε θέματα έρευνας και επιμόρφωσης και εξειδικευμένο προσωπικό. Τέλος, απαραίτητη κρίνεται η υψηλή τεχνολογία και τεχνογνωσία. Δεδομένου ότι περιοχές όπως η Κρήτη και η Κύπρος συνδυάζουν ήπιο κλίμα, υψηλού επιπέδου υποδομές και πλούσια πολιτιστική παράδοση, ο εκπαιδευτικός τουρισμός μπορεί να συνδυαστεί και με άλλες κατηγορίες εναλλακτικών ή /και ειδικών μορφών τουρισμού σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Οι ανταλλαγές των φοιτητών να πραγματοποιούνται κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμερινού και εαρινού εξαμήνου και όχι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, που δεν πραγματοποιούνται μαθήματα, επιμηκύνοντας έτσι την τουριστική περίοδο.
Σε αδημοσίευτες έρευνες που έχουν γίνει στο συγκεκριμένο πεδίο, αναφέρονται επίσης η ανάγκη των μελλοντικών προγραμμάτων εκπαιδευτικού τουρισμού να είναι εύκολα προσβάσιμα, τόσο από άποψη κόστους, όσο και από άποψη μετακίνησης και παροχών προς τους συμμετέχοντες. Επίσης, αναφέρθηκε ότι σε κάθε περίπτωση, και ανεξάρτητα του εάν αναφερόμαστε σε εκπαιδευτικό τουρισμό ενηλίκων ή όχι, τα προγράμματα αυτά θα πρέπει να συνδυάζουν την μάθηση με την διασκέδαση, να παρέχουν δυνατότητες σύνδεσης τυπικής και άτυπης μάθησης, καθώς και να είναι προσαρμοσμένα στις απαιτήσεις και τις ιδιαιτερότητες της κάθε ηλικιακής ομάδας συμμετεχόντων. Ειδικά η τελευταία παρατήρηση αποτελεί εξαιρετικής σημασίας σημείο καθώς έτσι μπορεί ο πάροχος των προγραμμάτων εκπαιδευτικού τουρισμού (ενηλίκων) να στοχεύσει καλύτερα και πιο αποτελεσματικά τις επαγγελματικές και τις κοινωνικές προτεραιότητες των συμμετεχόντων, να δημιουργήσει προσαρμοσμένα (τουριστικά0 προϊόντα, καθώς και να καλύψει με αυτό τον τρόπο τις διαφορετικές προτιμήσεις σε κάθε ηλικιακή ομάδα συμμετεχόντων.
“Το άρθρο αυτό εκπονήθηκε στο πλαίσιο της Πράξης «Ανάδειξη του εκπαιδευτικού τουρισμού για την προώθηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς» με ακρωνύμιο EduTourism. Η Πράξη EduTourism υλοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Συνεργασίας INTERREG V-A «Ελλάδα
– Κύπρος 2014-2020» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Τ.Π.Α.) και από Εθνικούς Πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου.”
O Μάρκος Κουργιαντάκης είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Τουρισμού του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου. Διδάσκει προπτυχιακά και μεταπτυχιακά μαθήματα Management, Marketing και Νέων τεχνολογιών. Τα ερευνητικά του αντικείμενα είναι το ηλεκτρονικό επιχειρείν και το marketing. Έχει δημοσιευμένα άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και συμμετοχές σε πολλά διεθνή και εθνικά συνέδρια. Διαθέτει μεγάλη εμπειρία στην πραγματική οικονομία προσφέροντας συμβουλευτικές υπηρεσίες σε επιχειρήσεις και φορείς.
Ο Γιώργος Κουκάκης είναι απόφοιτος του τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και κάτοχος τεσσάρων Μεταπτυχιακών τίτλων. Από το 2008 εργάζεται ως καθηγητής Πληροφορικής, ενώ είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής ενηλίκων. Τα τελευταία χρόνια έχει παρακολουθήσει και συμμετάσχει σε πολλά επιστημονικά συνέδρια, καθώς και επιμορφωτικά σεμινάρια.
Η κα Μαραγκάκη Σοφία είναι Οικονομολόγος, απόφοιτη του τμήματος Οικονομικής Επιστήμης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών με μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στην Οικονομική Επιστήμη με κατεύθυνση στην Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική επίσης από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Έχει πολυετή εμπειρία (16 έτη) στον τραπεζικό κλάδο με τα περισσότερα χρόνια σε θέσεις ευθύνης, συγκεκριμένα Προϊσταμένη Εξυπηρέτησης Πελατών, Υποδιευθύντρια, Βοηθός Περιφερειακού Διευθυντή με κύρια καθήκοντα την εκπαίδευση προσωπικού, καθοδήγηση συναδέλφων και εξαγωγή στατιστικών στοιχείων για παρακολούθηση στόχων, διαχείριση παραπόνων πελατών καταστημάτων, παρακολούθηση διαδικασιών της Τράπεζας. Παράλληλα με την κύρια επαγγελματική της δραστηριότητα, συνεργαζόταν ως εργαστηριακός συνεργάτης με το ΤΕΙ Κρήτης στο τμήμα Λογιστικής καθώς επίσης στο τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας.
Αυτή την περίοδο είναι επιστημονικός συνεργάτης στο ΠΜΣ Διοίκηση Επιχειρήσεων Φιλοξενίας και Τουρισμού του Τμήματος Διοίκηση Επιχειρήσεων και Τουρισμού της Σχολής Επιστημών Διοίκησης και Οικονομίας.
Ο Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Μάρκετινγκ Υπηρεσιών Τουρισμου στο τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Τουρισμού, στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (ΕΛΜΕΠΑ), Ελλάδα. Ο Δρ. Αποστολάκης αποφοίτησε με πτυχίο (BSc) στα Οικονομικά και Πολιτική από το Πανεπιστήμιο του Plymouth της Μεγάλης Βρετανίας το 1999. Πήρε μεταπτυχιακό δίπλωμα (MSc) στη Τοπική και Περιφερειακή Οικονόμική Ανάλυση από το Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ της Μεγάλης Βρετανίας το 2000 και διδακτορικό από το ίδιο πανεπιστήμιο το 2005. Η διατριβή του εξέτασε τις προτιμήσεις των τουριστών για δύο πολιτιστικούς πόρους στο νησί της Κρήτης, Ελλάδα. Αφού εργάστηκε ως επίκουρος καθηγητής στα οικονομικά στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ για 6 χρόνια, ο Αλέξανδρος εκλέχθηκε επίκουρος καθηγητής στο (τότε) Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (ΤΕΙ) Κρήτης το 2011. Ο Δρ. Αποστολάκης είναι σήμερα διευθυντής του θεσμοθετημένου εργαστηρίου Τουρισμού και Επιχειρηματικότητας στο τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Τουρισμού. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα και η ερευνητική δραστηριότητα του Αλέξανδρου επικεντρώνονται κυρίως στον τομέα των προτιμήσεων των καταναλωτών, στην έρευνα αγοράς, το μάρκετινγκ και τη διοίκηση τουρισμού, το μάρκετινγκ και τη διοίκηση πολιτιστικού τουρισμού και φιλοξενίας."
