Η κότα ή το αυγό;
Στρατηγική τουριστικής ανάπτυξης ή ανάπτυξη τουριστικής στρατηγικής
Τέλειωσε ή τελειώνει (ανάλογα με τον τουριστικό προορισμό) μια τουριστική σαιζόν κατά την οποία η Ελλάδα πουλήθηκε φθηνά και σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και οι φθηνές τιμές δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν σημαντικές απώλειες.
Με ποια στρατηγική θα κινηθούμε από δω και εμπρός; Έχουμε και συνεχίζουμε μια προηγούμενη στρατηγική και κάνουμε διορθωτικές ενέργειες για την αντιμετώπιση της κρίσης; Δεν έχουμε, ή είναι ανεπίκαιρη, και πρέπει να φτιάξουμε καινούργια στρατηγική; Αυτές είναι νομίζω λογικές ερωτήσεις, ανεξάρτητα αν έρχονται κάποια αισιόδοξα μηνύματα για το 2010, και αν ο παγκόσμιος τουρισμός με την ομιλία του Γενικού Γραμματέα του ΠΟΤ στο Συνέδριο του ΣΕΤΕ, ανέφερε πρώτα δείγματα ανάκαμψης, ή αν το 2010 θα είναι μία ακόμη δύσκολη χρονιά, όπως εκτίμησαν Έλληνες και ξένοι ομιλητές.
Θέματα στρατηγικής θα συζητηθούν τη βδομάδα αυτή, που πραγματοποιείται το ετήσιο Συνέδριο του ΣΕΤΕ, που παραδοσιακά ασχολείται με θέματα στρατηγικής, ενώ έχει πρόσφατα ανακοινωθεί η εκπόνηση “Στρατηγικής Τουρισμού για το 2020”. Αναφορά στο θέμα, με πρόταση για την εκπόνηση μίας νέας εθνικής στρατηγικής και ενός σύγχρονου πλαισίου για τον τουρισμό, έκανε στο τέλος Σεπτεμβρίου, ο αντιπρόεδρος του ΕΒΕΑ κ. Κούρταλης, στο ετήσιο συνέδριο του Περιοδικού Real Estate+Development (RE+D).
Στο Συνέδριο του ΣΕΤΕ, η υφυπουργός Τουρισμού κα Α. Γκερέκου, αναφέρθηκε στην ομιλία της και στην σημασία που έχει για την οικονομία ο τουρισμός, και για την πρόθεση της Κυβέρνησης να αντιμετωπίσει με ευθύνη, με σοβαρότητα και με συνεργασία με τους επαγγελματίες, και με ιδιαίτερη προσοχή στις διεθνείς εξελίξεις, προτεραιότητες και τάσεις.
Σέβομαι όλους τους εκπροσώπους, νυν και πρώην των επαγγελματικών και επιστημονικών φορέων και τους σχολιασμούς τους, της πρώην και της νυν Κυβέρνησης και των απόψεων των κυβερνητικών εκπροσώπων, περί “στρατηγικών” – για την αντιμετώπιση της κρίσης, για την μείωση του ελλείμματος, κ.λπ. ακόμα και για την “επόμενη μέρα στον τουρισμό”.
Αλλά, ταπεινά και απλά, επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και πρακτικοί, πρέπει να ανασκουμπωθούμε και να κοιτάξουμε τα του “τουριστικού οίκου μας”. Η αξιολόγηση, η κριτική και η έκφραση παραπόνων ή ευχών δεν αρκεί, χρειάζεται πράξη.
Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε ανακοινώσει μια στρατηγική προβολής 9 τομέων-κατευθύνσεων (για την οποία όμως οι λεπτομέρειες δεν ανακοινώθηκαν). Είτε δεχθούμε, είτε όχι, ότι οι 9 τομείς αποτελούν μια ολοκληρωμένη αντίληψη, τίθεται το θέμα της ουσιαστικής εφαρμογής ενός προγράμματος δράσεων με χρονικό ορίζοντα, με συνοχή και συνέχεια, και με δημοσιοποίηση στον κλάδο για να το αξιοποιήσει παράλληλα.
Δεν αρκούν μόνο οι εξαγγελίες – χρειάζεται ο προγραμματισμός της τουριστικής ταυτότητας, συμφωνημένο branding, κοινά αποδεκτό πάνω στο οποίο όλοι θα χτίζουν άμεσα ή έμμεσα την δική τους στρατηγική.
Είναι γεγονός – και άλλοι έχουν προηγούμενα αναφέρει και αναφερθεί – στο ευτράπελο της συνεχούς αλλαγής του ελληνικού τουριστικού λογότυπου και σλόγκαν, σχεδόν ταυτιζόμενο με την αλλαγή της τουριστικής ηγεσίας.
Πριν προχωρήσουμε στην υλοποίηση της όποιας στρατηγικής τουριστικής ανάπτυξης, ίσως πρέπει από κοινού να συμφωνήσουμε στους κανόνες για την ανάπτυξη τουριστικής στρατηγικής. Μιας στρατηγικής που θα βασίζεται σε κανόνες αειφορείας (η ορολογία έχει «πιπιλιστεί» πολλές φορές), με περιβαλλοντική ευαισθησία, με αντίληψη της φέρουσας ικανότητας, με συμφωνία στην χωροταξική κατανομή ανάπτυξης των διαφόρων μορφών τουρισμού, με σωστή κατανόηση του τι σημαίνει η ανάπτυξη ειδικών – εναλλακτικών μορφών τουρισμού, με εξειδικευμένες και στοχευμένες ενέργειες τουριστικού μάρκετινγκ, και με βάση σε βάθος χρόνου.
Τα προηγούμενα έχουν ειπωθεί, ακουστεί, υποστηριχθεί, πολλές φορές και από πολλούς και σε διαφορετικές περιστάσεις. Από την αναφορά τους σε διάφορες εκδηλώσεις, μου δίνεται η εντύπωση ότι μάλλον είναι αποδεκτά, αλλά τότε πού μπλοκάρει η εφαρμογή τους;
Οι πολιτικοί, διεθνώς, δεν είναι υποχρεωμένοι να έχουν εκ των προτέρων τις γνώσεις για κάθε τομέα ή κλάδο δραστηριότητας. Βεβαίως ενημερώνονται και αποκτούν γνώσεις κατά την εκτέλεση των αρμοδιοτήτων τους. Και έχουν την δυνατότητα (και ίσως την υποχρέωση) να υποστηρίζονται από “συμβούλους” με εξειδικευμένες γνώσεις, που κανονικά πρέπει να τους επιλέγουν σωστά – και αφού τους επιλέξουν και είναι της εμπιστοσύνης τους – πρέπει, νομίζω, πότε-πότε να τους ακούνε. ¶λλωστε και οι επαγγελματίες του τουριστικού κλάδου σε όλες τους τις ειδικότητες, επισημαίνουν και τους προβληματισμούς και τις δυσλειτουργίες των υπο-κλάδων, και επειδή αυτά τα ζουν καθημερινά, και έχουν πείρα διαχρονική, πρέπει οι προτάσεις και επισημάνσεις τους να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.
Έχουμε αυτή την στιγμή στρατηγική τουριστικής ανάπτυξης για την Ελλάδα; Αν ναι θα είναι χρήσιμο για όλους τους εμπλεκόμενους στον τουρισμό, να κοινοποιηθεί και να συμφωνηθεί. Αν όχι να βάλουμε στόχο να την αποκτήσουμε.
Οι γειτονικές – και ανταγωνιστικές μας χώρες – έχουν (εδώ και καιρό) δημοσιοποιήσει τα βασικά σημεία των στρατηγικών τους για τον τουρισμό, ενδεικτικά αναφέρω:
|
Τουρκία – |
προετοίμασε και εφαρμόζει Στρατηγική μέχρι το 2023 |
|
Κύπρος – |
Στρατηγική Τουριστικής Ανάπτυξης 2003-2010 |
|
Κροατία – |
Στρατηγική 200-2010 |
|
Σλοβακία – |
Στρατηγική 2005-2013 |
|
Ρουμανία – |
προετοίμασε Πρόγραμμα Περιφερειακής Ανάπτυξης Ειδικών Μορφών Τουρισμού 2007-2013 |
|
Βουλγαρία – |
συγκρότησε Στρατηγική Τουριστικής Ανάπτυξης 2006-2009 και είναι υπό εξέλιξη η αναθεώρησή της μετά από δημόσια διαβούλευση |
|
Τσεχία – |
Στρατηγική Προβολής 2004-2010 |
|
Ουγγαρία – |
Στρατηγική 2005-2013 |
|
Αλβανία – |
Στρατηγική προς το 2010 |
|
Σλοβενία – |
Στρατηγική 2007-2011 |
|
Σερβία – |
Στρατηγική 2005-2015 |
|
Μαυροβούνιο – |
Στρατηγικό Μάστερ Πλαν μέχρι το 2020 |
Ας μου επιτραπεί να παραθέσω – μάλλον γνωστά σε πολλούς – τις βασικές ενότητες / βήματα που χρειάζονται για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής τουριστικής ανάπτυξης
- διερεύνηση των προβλημάτων / παρούσας κατάστασης
- προκαταρκτικός προσδιορισμός κατευθύνσεων/ αξόνων
- διαβούλευση για συμφωνία / συμπλήρωση των κατευθύνσεων / αξόνων
- διαμόρφωση αναλυτικών ενεργειών / δράσεων ανά κατεύθυνση / άξονα
- προσδιορισμός συγκεκριμένων στόχων
- υλοποίηση
- αξιολόγηση – έλεγχος – σύγκριση επίτευξης στόχων
- περιοδική αλλά εμπεριστατωμένη αναμόρφωση – διορθωτικές ενέργειες –όταν χρειάζεται.
Σε τελική ανάλυση, ίσως είναι προτιμότερο να υλοποιούμε συγκροτημένες ενέργειες μίας – έστω όχι τέλειας – στρατηγικής, από το να κάνουμε χύδην ή περιστασιακές – αμφιβόλου μακροπρόθεσμης αποτελεσματικότητας – μεμονωμένες ενέργειες έστω και αν η κάθε μία φαίνεται (και μπορεί να είναι) καλή, αλλά οι οποίες δεν έχουν συνέχεια και συνοχή μεταξύ τους.
Το κατά πόσον έχουμε στρατηγική τουριστικής ανάπτυξης είναι εύκολο να αποδειχθεί – με κοινοποίηση στους εμπλεκόμενους και δημοσιοποίηση. Εάν δεν έχουμε, ή εν πάσει περιπτώσει, αν αυτά που έχουμε, δεν τα θεωρούμε επαρκή, πλήρη, ή επίκαιρα, τότε πρέπει γρήγορα να κινηθούμε για να αποκτήσουμε επικαιροποιημένη στρατηγική.
Αυγά δε γίνονται χωρίς κότες. Και κότες δεν υπάρχουν χωρίς αυγά.
Δεν έχει σημασία από πού ξεκινάμε. Φθάνει να ξεκινήσουμε, για να έχουμε αποτελέσματα.
Ο Χρήστος Πετρέας είναι συνεργάτης Σύνταξης – Special Features Editor του Travel Daily News Media Network. Ως επιστημονικός / επιχειρησιακός / τουριστικός / στρατηγικός / εκπαιδευτικός / σύμβουλος σε υπουργεία, φορείς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και επιχειρήσεις, επαγγελματικά ασχολείται με θέματα στρατηγικής επιχειρηματικής, τουριστικής και περιφερειακής ανάπτυξης και μάρκετινγκ προορισμών καθώς και ειδικών – εναλλακτικών μορφών, με υπέρ 25ετή εμπειρία στην Ελλάδα και σε ξένες χώρες (Βαλκάνια, Ευρώπη, ΗΠΑ, Αφρική, Μεσόγειο). Έχει σπουδάσει στις ΗΠΑ και έχει εκτεταμένο επιστημονικό, συγγραφικό και αρθρογραφικό έργο, από το 1988 (>200 συγγραφές – εργασίες – δημοσιεύσεις), στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα.
