“Οι τριτοκοσμικές καθυστερήσεις πλοίων, η πολύωρη ταλαιπωρία επιβατών, οι ανεπαρκείς συνδέσεις με τα νησιά, οι συχνές ακυρώσεις δρομολογίων, οι παραπλανητικές διαφημίσεις, προβλήματα και ελλείψεις στα λιμάνια, η έλλειψη σεβασμού προς […]
“Οι τριτοκοσμικές καθυστερήσεις πλοίων, η πολύωρη ταλαιπωρία επιβατών, οι ανεπαρκείς συνδέσεις με τα νησιά, οι συχνές ακυρώσεις δρομολογίων, οι παραπλανητικές διαφημίσεις, προβλήματα και ελλείψεις στα λιμάνια, η έλλειψη σεβασμού προς το επιβατικό κοινό και ιδίως<...>στο κοινό που χρειάζεται και χρησιμοποιεί αυτές τις συγκοινωνίες, τους κατοίκους της νησιωτικής Ελλάδας, είναι το σκηνικό που συνθέτει την κατάσταση στην ακτοπλοΐα κάθε τουριστική περίοδο. Το χειμώνα, η νησιωτική Ελλάδα αντιμετωπίζει επιπρόσθετα ελλιπή ακτοπλοϊκή σύνδεση, απότοκη της αδιαφορίας και της εγκατάλειψής της από το ΥΕΝ” ανέφεραν βουλευτές του Συνασπισμού σε χτεσινή επερώτηση τους προς τον υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας, κ. Μανώλη Κεφαλογιάννη.
Την επερώτηση υπέγραψαν οι κ.κ. Δραγασάκης Γιάννης, Κουβέλης Φώτιος, Κωνσταντόπουλος Νικόλαος, Λεβέντης Αθανάσιος, Ξηροτύρη – Αικατερινάρη Ασημίνα, Αλαβάνος Αλέξανδρος. Το πλήρες κείμενο τους έχει ως ακολούθως:
“Η απουσία στρατηγικής στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες και ο εγκλωβισμός του ΥΕΝ ανάμεσα στις δεσμεύσεις που απορρέουν από τις ευρωπαϊκές οδηγίες για απελευθέρωση της εγχώριας ακτοπλοΐας και τις πιέσεις των πλοιοκτητών για πλήρη απελευθέρωση των ναύλων έχουν άμεσο αντίκτυπο στη ζωή των κατοίκων των νησιωτικών περιοχών, στον τουρισμό και το εμπόριο και διογκώνουν την κοινωνική δυσαρέσκεια σε πολλά νησιά του Αιγαίου. Δεν είναι μόνο τα απομακρυσμένα νησιά όπως η Τήλος που δικαίως διαμαρτύρονται για εγκατάλειψη, με συνέπεια την εσωτερική μετανάστευση προς τα αστικά κέντρα. Φέτος, ακόμη και η Θεσσαλονίκη φωνάζει για την αραιή και μετ’ εμποδίων σύνδεση με τις Σποράδες και τα νησιά του Αιγαίου, ενώ ο νομάρχης Κυκλάδων έφτασε στο σημείο να προσφύγει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να εξασφαλίσει καλύτερες ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες.
Κύριο μέλημα της πολιτείας πρέπει να είναι η ποιότητα των υπηρεσιών, η εξυπηρέτηση και η ασφάλεια των επιβατών και όχι η εξυπηρέτηση των εφοπλιστικών συμφερόντων. Οι μεταφορές είναι αγαθό δημοσίου και κοινωνικού χαρακτήρα. Η αγορά και τα υπερκέρδη των επιχειρήσεων δεν μπορεί να είναι αυτά που διαμορφώνουν τους κανόνες.
Το ΥΕΝ όχι μόνο δεν κάνει προσπάθειες συγκράτησης των ναύλων αλλά με την πλήρη απελευθέρωση ανοίγει το δρόμο στους ακτοπλόους να προχωρήσουν σε ακόμη μεγαλύτερες αυξήσεις χωρίς εγγυήσεις και ασφαλιστικές δικλείδες αναφορικά με την κάλυψη των αναγκών και χωρίς να δεσμεύονται πού θα δρομολογούν τα πλοία τους. Επιπλέον, φέρονται να απειλούν με διακοπή των συγκοινωνιών σε νησιά που δεν παρουσιάζουν εμπορικό ενδιαφέρον. Η έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδιασμού και η υιοθέτηση πολλών θέσεων της Ένωσης Εφοπλιστών Ακτοπλοΐας από το ΥΕΝ έχει ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση καθεστώτος ακτοπλοΐας δύο ταχυτήτων. Την ανάπτυξη των νησιών την καθορίζουν πλέον οι ακτοπλοϊκές εταιρίες βάσει των συμφερόντων τους.
Οι παραχωρήσεις του ΥΕΝ έχουν ως συνέπεια την αύξηση των τιμών των εισιτηρίων σε τέτοιο βαθμό που αυτά σχεδόν συναγωνίζονται τα αεροπορικά εισιτήρια. Μάλιστα εκτιμάται ότι οι αυξήσεις στα ναύλα θα φτάσουν το φετινό καλοκαίρι το 20% για τις γραμμές – «φιλέτο» και θα καλύψουν όλες τις κατηγορίες εισιτηρίων σε όλα τα ταχύπλοα. Κατά την πάγια τακτική που ακολουθείται από το 2006, οι τιμές είναι πολύ αυξημένες από Παρασκευή ως Κυριακή, όταν δηλαδή ταξιδεύουν οι περισσότεροι – ενώ αν θέλει κανείς να γλιτώσει την αύξηση πρέπει να ταξιδεύει μεσοβδόμαδα ή να κάνει κράτηση τουλάχιστον πολύ πριν. Μέρος των αυξήσεων επιχειρείται να αποκρυφθεί με μεθόδους μάρκετινγκ. Έτσι, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις η αύξηση φθάνει το 15 – 17% στην τελική τιμή του εισιτηρίου που καλείται να πληρώσει ο επιβάτης η τιμή εμφανίζεται αυξημένη κατά 10 – 12%. Το άλλοθι των εταιριών είναι ότι δεν είναι εκείνες που βάζουν το μαχαίρι στο λαιμό του επιβάτη, αλλά δική του επιλογή το πότε θα ταξιδεύσει, με βάση το σλόγκαν ότι οι «υπηρεσίες πληρώνονται, αλλιώς ταξιδέψτε με τον σκυλοπνίχτη».
Στην ακτοπλοΐα έχουμε εκτεταμένα συμπτώματα ολιγοπωλιακών καταστάσεων ενδοσυνεννόησης μεταξύ των εταιριών προκειμένου με εκβιασμούς να λάβουν μεγαλύτερες επιδοτήσεις: Τον περασμένο Οκτώβριο οι ακτοπλόοι πίεσαν και εκβίασαν επιδοτήσεις και αυξήσεις αρνούμενοι να καταθέσουν προσφορές και δρομολόγια για την περίοδο Οκτώβριος 2006 – Οκτώβριος 2007, πλην δύο εταιριών. Στα τέλη του Οκτώβρη 2006 έληγε η σαιζόν, ωστόσο εξαιτίας της αδιαλλαξίας των πλοιοκτητών παρατάθηκε η περίοδος κατά 4 μήνες. Για το φετινό καλοκαίρι υπολογίζονται αυξήσεις ως και 25%! Οι εταιρίες γνωρίζουν ότι παίρνουν πάντοτε αυτό που θέλουν, αφού το υπουργείο τους δίνει ό,τι ζητούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατάργηση του ορίου ηλικίας των πλοίων με το ΠΔ 124/2006 (ΦΕΚ 136/Α). Αντί της ναυπήγησης νεότευκτων, σύγχρονων και ασφαλών πλοία, της διατήρησης αν όχι μείωσης του ορίου ηλικίας και της απόσυρσης των σαπιοκάραβων, το υπουργείο ακόμη μια φορά ενδίδει και επιτρέπει στους ακτοπλόους να κυκλοφορούν τα ίδια γηραλέα και επικίνδυνα πλοία στο Αιγαίο.
Τα πρόστιμα που, υποτίθεται, επιβάλλει το ΥΕΝ στους πλοιοκτήτες για καθυστερήσεις, βλάβες και κακές υπηρεσίες κάθε άλλο παρά πληρώνονται. Με κωλυσιεργίες οι εταιρίες πηγαίνουν από έφεση σε έφεση. Στην πράξη, αν κάποτε, μετά από 5 – 6 χρόνια πληρώσει κάποια εταιρία το χρέος της, μέσω των επιδοτήσεων που φυσικά δεν σταματούν, θα έχει μεγιστοποιήσει τα κέρδη της απολαμβάνοντας ένα ιδιότυπο καθεστώς ατιμωρησίας, αν όχι επιβράβευσης της κωλυσιεργίας και τελικά της παρανομίας της. Οι καταταλαιπωρούμενοι επιβάτες όχι μόνο δεν καλύπτονται νομικά π.χ. από μια Χάρτα Επιβατών, την οποία τώρα με μεγάλη καθυστέρηση και έπειτα από πολλές ερωτήσεις βουλευτών θέτει σε δημόσια διαβούλευση ο υπουργός, αλλά και δεν γνωρίζουν σε ποιον να απευθυνθούν και από ποιον να ζητήσουν ευθύνες. Το αυτονόητο και πιο απλό θα ήταν οι επιβάτες να αποζημιώνονται από τις πλοιοκτήτριες εταιρίες οσάκις υφίστανται ταλαιπωρία εξαιτίας καθυστερήσεων, βλαβών, ακύρωσης ή αναβολής δρομολογίων κλπ. Η αδράνεια του ΥΕΝ σε συνδυασμό με την έλλειψη ενός σαφούς πλαισίου ορισμού και προστασίας των δικαιωμάτων των επιβατών, στην ουσία επιβραβεύει τις ολιγωρίες, ενισχύει την ατιμωρησία και νομιμοποιεί την ασυδοσία των πλοιοκτητών. Και αυτό, διότι όχι μόνο κάνει τα στραβά μάτια, αλλά επειδή τους πριμοδοτεί και με το παραπάνω.
Οι ακτοπλοϊκές εταιρίες προκειμένου να αιτιολογήσουν τα πανάκριβα εισιτήρια και την απροθυμία νηολόγησης νεότευκτων πλοίων επικαλούνται την πλημμελή λιμενική υποδομή που θέτει σε άμεσο κίνδυνο την ασφάλεια των πλοίων και επιβατών. Μολονότι εισπράττονται πόροι τόσο από το εισιτήριο των επιβατών (λιμενικό τέλος) όσο και από τις πλοιοκτήτριες εταιρίες, κι ενώ καθυστερεί εγκληματικά η υλοποίηση λιμενικών έργων από το περίφημο δάνειο ύψους 3 δις της ΕΤΕ, στα λιμάνια της νησιωτικής χώρας έχουν καταγραφεί τα εξής προβλήματα στον τύπο, αλλά και σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΕΜΠ:
- Ακαταλληλότητα λιμένων που θέτει σε πολλές περιπτώσεις σε κίνδυνο και την ασφάλεια των Ε/Γ και Ο/Γ της ακτοπλοΐας (από τα 113 λιμάνια της χώρας, τα 91 δεν εγγυώνται ασφαλή προσέγγιση πλοίων).
- Ανεπάρκειες στο φωτισμό ασφαλείας, πλοία εκτεθειμένα στον καιρό.
- Απουσία στα περισσότερα λιμάνια άμεσης εκβάθυνσης της λιμενολεκάνης και φωτοσήμανση.
- Ελλείψεις προστατευτικών ειδικών μπαλονιών στους προβλήτες. Ύπαρξη μόνο παλιών λάστιχων φορτηγών αυτοκινήτων.
- Ανύπαρκτη υποδομή για επιβάτες (έλλειψη στεγάστρων, τουαλετών, τηλεφωνικών θαλάμων, πάγκων).
- Ελλιπής φωτεινή σήμανση υφάλων και μικρών βραχονησίδων στη θαλάσσια ζώνη λιμένα.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι όλη η παθογένεια του συστήματος αναδείχθηκε από το πρόσφατο ναυάγιο του Sea Diamond: Η ολιγωρία των αρμοδίων υπηρεσιών και τα μεγάλα κενά του κρατικού μηχανισμού στην επιχείρηση διάσωσης και διαχείρισης του ναυαγίου.
Οι αυθαίρετες πρωτοβουλίες διαφόρων που οδήγησαν στη βύθιση του πλοίου σε μεγαλύτερο βάθος από το σημείο όπου προσέκρουσε, προϊόν και αυτές της πρόχειρης αντιμετώπισης της κρίσης από το ΥΕΝ. Η ακαταλληλότητα του λιμανιού της Σαντορίνης και η αδιαφορία του ΥΕΝ για την προ τριετίας πρόταση της ΠΕΠΕΝ για κατασκευή ασφαλούς λιμένος σε περιοχή με μικρά βάθη στη νότια πλευρά του νησιού.
Είναι δύσκολο να συνειδητοποιηθεί ότι σε μια τουριστική χώρα με μεγάλη ναυτική παράδοση όπως η Ελλάδα δεν έχουν ληφθεί όλα εκείνα τα μέτρα που σε περίπτωση ατυχήματος, η έκτασή του να μπορεί να περιοριστεί στο ελάχιστο.
Χωρίς να έχουν επιλυθεί ή έστω αμβλυνθεί τα ανωτέρω προβλήματα εισερχόμαστε στην θερινή περίοδο. Τα λίγα πλοία σε συνδυασμό με την μεγάλη κίνηση σε περιόδους αιχμής συνεπάγονται εντατικοποίηση της εργασίας για τα πληρώματα («πιάνουν» συνεχώς λιμάνια, εξυπηρετούν πολλαπλάσιο όγκο επιβατών, εκτελούν νυχτερινές βάρδιες και κοιμούνται σπαστά) με αποτέλεσμα να ξεπερνιούνται τα ανθρώπινα όρια με όποιες επιπτώσεις για ανθρώπινες ζωές και ασφάλεια πλοίου. Και όλα αυτά ενώ οι εργαζόμενοι στον κλάδο της ακτοπλοΐας είναι αναγκασμένοι να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους κάτω από αφόρητες πιέσεις της Ένωσης Ακτοπλόων (με την αβελτηρία του υπουργού) για δραστική μείωση των οργανικών συνθέσεων.
Σε όλα αυτά προστίθεται το απαράδεκτο καθεστώς της επιστράτευσης. Η επιστράτευση της Ν.Δ διαρκεί αισίως από το Φεβρουάριο του 2006, χωρίς να συντρέχει λόγος, καθώς σύμφωνα με τη Συνθήκη της Ρώμης επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση η αναγκαστική εργασία και μόνο για λόγους εθνικής κρίσης ή κινδύνου στο σύνολο του πληθυσμού. Εδώ ακολουθείται κατά γράμμα η πολιτική ΠΑΣΟΚ, το οποίο χρησιμοποίησε το εν λόγω μέσο προ τετραετίας και επί 15 ολόκληρους μήνες. Έτσι «κερδήθηκαν» δύο σαιζόν (καλοκαίρι 2002 και 2003) καθώς οι εργαζόμενοι δεν μπορούσαν να απεργήσουν.
Η ανεπάρκεια και η προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται ο νευραλγικός τομέας της ακτοπλοΐας αποδεικνύονται περίτρανα και από την κατάσταση που επικρατεί στο πιλοτικό πρόγραμμα παροχής ιατρικής περίθαλψης στα πλοία. Πέραν από τις καταγγελίες για μη έγκαιρη καταβολή των δεδουλευμένων, δεν έχει διευκρινιστεί στους γιατρούς το πώς θα έχουν επιστημονική κάλυψη από ειδικευμένους γιατρούς όταν θα κληθούν να αντιμετωπίσουν επείγοντα περιστατικά εν πλω. Επιπλέον, οι γιατροί εργάζονται είκοσι ώρες την ημέρα χωρίς υλικοτεχνική υποδομή και φάρμακα, ενώ καλούνται να δηλώσουν ενυπόγραφα ότι η εταιρία δεν φέρει ευθύνη για τον ασθενή δεδομένης της έλλειψης φαρμάκων και υποδομών. Αν προστεθεί ότι από τους 20 γιατρούς που διορίστηκαν, τέσσερις παραιτήθηκαν μόλις διαπίστωσαν τις άθλιες συνθήκες εργασίας και άλλοι δεν δέχθηκαν να αναλάβουν υπηρεσία, γίνεται κατανοητό ότι το πρόγραμμα κατέρρευσε εν τη γεννέσει του.
Το άρθρο 4 του κανονισμού 3577/92 της ΕΟΚ «για την εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών στις θαλάσσιες μεταφορές στο εσωτερικό των κρατών μελών» δίνει τη δυνατότητα στην πολιτεία να παρεμβαίνει. Το έκανε αυτό ο υπουργός για τα εισιτήρια της οικονομικής θέσης; Το έκανε για τους γιατρούς σε κάθε πλοίο, όπως είχε παλαιότερα δεσμευτεί; Το έκανε ώστε να εναρμονιστεί η χώρα με τους αυστηρότατους ευρωπαϊκούς νόμους για την ασφάλεια των πλοίων; Εφαρμόζονται και τηρούνται οι νόμοι από όλους τους πλοιοκτήτες ή καταστρατηγούνται, όπως πολλάκις έχει διαπιστωθεί;».
Με βάση τα παραπάνω, οι βουλευτές του ΣΥΝ ζήτησαν να ενημερωθούν από τον κ. Κεφαλογιάννη πώς προτίθεται να δράσει ώστε:
- Να εξασφαλιστεί ότι η τουριστική περίοδος θα αρχίσει και θα ολοκληρωθεί ομαλά, χωρίς καθυστερήσεις δρομολογίων, χωρίς ατυχήματα τύπου Sea Diamond, με ποιοτικές υπηρεσίες και σεβασμό προς το επιβατικό κοινό και τους κατοίκους της νησιωτικής Ελλάδας.
- Να εποπτεύει το ΥΕΝ την αγορά καθώς δεν υφίσταται ρυθμιστική αρχή θαλασσίων συγκοινωνιών ώστε να ελέγχονται οι συνθήκες ανταγωνισμού και να προστατεύονται τα συμφέροντα των «καταναλωτών» επιβατών.
- Να δεσμευτεί ότι τα πλοία που θα δρομολογηθούν φέτος επαρκούν για τις ανάγκες της τουριστικής και εμπορικής κίνησης.
- Να πληρώνονται τα πρόστιμα από τις ακτοπλοϊκές εταιρίες και να αποζημιώνονται οι επιβάτες για καθυστερήσεις και κακές προσφερόμενες υπηρεσίες.
- Να βελτιωθούν οι υποδομές λιμένων με σαφές χρονοδιάγραμμα υλοποίησης έργων με πόρους από το σχετικό δάνειο της ΕΤΕ, η εκταμίευση των οποίων καθυστερεί εγκληματικά.
- Να βελτιωθεί και να γενικευτεί το πρόγραμμα παροχής ιατρικής περίθαλψης στα πλοία.
- Να γίνει χρήση της δυνατότητας που παρέχει το άρθρο 4 του κανονισμού 3577/92 ώστε το ΥΕΝ: Να παρεμβαίνει σε θέματα ασφάλειας πλοίων και εφαρμογής αυστηρών κανόνων βάσει της νησιωτικής ιδιαιτερότητας της χώρας. Να καλύπτεται στο όνομα της νησιωτικής ιδιαιτερότητας της χώρας μέρος των επιδοτήσεων για τις άγονες γραμμές. Να διασφαλιστεί η εκ περιτροπής προσέγγιση μικρών νησιών που βρίσκονται κοντά σε μεγάλα. (1 – 2 φορές την εβδομάδα, ενέργεια που δεν αντίκειται στις περί ανταγωνισμού κατευθύνσεις της ΕΕ). Να διασφαλιστεί η κάλυψη επιδοτήσεων για ναυπήγηση νέων πλοίων σε ελληνικά ναυπηγεία.
- Να αρθεί άμεσα η επιστράτευση των εργαζομένων στον κλάδο της ακτοπλοΐας.
