Το τελευταίο διάστημα έχουμε γίνει μάρτυρες διαφόρων γεγονότων τα οποία αποδεικνύουν ότι δεν έχει ακόμα εμπεδωθεί στο ευρύτερη κοινωνία η πεποίθηση ότι πράγματι ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία της […]
Το τελευταίο διάστημα έχουμε γίνει μάρτυρες διαφόρων γεγονότων τα οποία αποδεικνύουν ότι δεν έχει ακόμα εμπεδωθεί στο ευρύτερη κοινωνία η πεποίθηση ότι πράγματι ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδος και ίσως η μόνη ελπίδα που έχει η χώρα μας για την έξοδο από την κρίση. Πολλοί θυμόμαστε το κλείσιμο των εθνικών οδών από τους αγρότες τον περασμένο Ιανουάριο. Τελευταίο θύμα του κακώς εννοούμενου συνδικαλισμού ήταν ο κλάδος της κρουαζιέρας, μέσω της απειλής για συνδικαλιστική παρέμβαση της Πανελλήνιας Ναυτικής Ομοσπονδίας κατά τη διάρκεια της προσέγγισης κρουαζιερόπλοιου σημαίας Μάλτας της εταιρίας Zenith στο λιμάνι του Πειραιά. Μάλιστα, κατά δήλωση τους, κύριο επιχείρημα των συνδικαλιστών-ακτιβιστών ήταν ότι «το νόμιμο δεν είναι πάντα και ηθικό».
Ευτυχώς, την πιο πάνω άποψη δεν συμμερίζεται ο Πρωθυπουργός της χώρας κος Γ. Παπανδρέου, ο οποίος στην πρόσφατη Γενική Συνέλευση του ΣΕΤΕ ανακοίνωσε την πρόθεση της Κυβέρνησης του για άρση του cabotageστην κρουαζιέρα. Μάλιστα, το χρονοδιάγραμμα που δόθηκε για την πραγματοποίηση της άρσης του cabotage είναι τα τέλη Μαΐου. Με τον τρόπο αυτό ευελπιστούμε να έχουμε τη δυνατότητα της έγκαιρης ένταξης της χώρας μας στον σχεδιασμό προγραμμάτων κρουαζιέρας. Μπορούμε να πούμε ότι αυτή η απόφαση του Πρωθυπουργού αποτελεί τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση στον κλάδο του τουρισμού τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, δίνει το μήνυμα στον κλάδο μας ότι πολλά πράγματα θα αλλάξουν στο μέλλον, με κύριο στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας μέσω δράσεων που δεν υπολογίζουν το πολιτικό κόστος. Αυτό ίσως είναι το πιο αισιόδοξο μήνυμα των ημερών, αφού ο κλάδος έχει συνηθίσει την απουσία της Πολιτείας τα τελευταία χρόνια, η οποία εξαντλούσε τη φαντασία της στην εξεύρεση νέων μηνυμάτων που θα πλαισίωναν τις πάντα καινοτόμες διαφημιστικές καμπάνιες.
Ας μιλήσουμε λοιπόν λίγο για την κρουαζιέρα. Σύμφωνα με στοιχεία ειδικών του χώρου, ο κλάδος της κρουαζιέρας αυτή τη στιγμή δεν προσφέρει στη χώρα μας αυτά τα οποία πραγματικά θα μπορούσε. Είναι άξιο λόγου να αναφέρουμε ότι κατά τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας η κρουαζιέρα αναπτυσσόταν στη Μεσόγειο κατά περίπου 12% σε ετήσια βάση και είναι χαρακτηριστικό ότι από τα μέσα της περασμένης δεκαετίας μέχρι το 2008 οι επιβατο-ημέρες περίπου τετραπλασιάστηκαν από 5,9 σε 25 εκατομμύρια. Αυτή η κίνηση έφερε στη Ευρωπαϊκή οικονομία ποσό ίσο με 14,3 δις ευρώ, ενώ δημιούργησε πάνω από 300,000 νέες θέσεις εργασίας με σύνολο εισφορών πάνω από 10 δις ευρώ. Η συνολική εκροή της κρουαζιέρας στην Ευρωπαϊκή οικονομία υπολογίστηκε σε 32,2 δις ευρώ. Από αυτές τις άμεσες δαπάνες κρουαζιεροπλοίων και επιβατών για το 2008, το μέρισμα που απόλαυσε η χώρας μας ήταν μόλις 3,3%, ενώ πρωταθλήτρια στέφθηκε η Ιταλία με 30,4% αφήνοντας πίσω χώρες όπως η Ισπανία η οποία έλαβε γύρω στο 7,6%. Μάλιστα, οι παγκόσμιες τάσεις στην αγορά της κρουαζιέρας δείχνουν ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης της κρουαζιέρας στη Μεσόγειο είναι τέτοιοι, που πολύ σύντομα θα ξεπεράσει ακόμη και την περιοχή της Καραϊβικής που αυτή τη στιγμή αποτελεί τον κορυφαίο προορισμό.
Κάποιος πολύ εύκολα θα αναρωτηθεί το λόγο για τον οποίο η Ελλάδα αν και αποτελεί τον πέμπτο δημοφιλέστερο προορισμό παγκοσμίως, δεν απολαμβάνει το μερίδιο εσόδων που της αναλογεί. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι σχετικά απλή. H χώρα μας εφαρμόζει μέχρι τώρα μια προστατευτική διάταξη υπέρ των ναυτικών της, απαγορεύοντας σε πλοία τα οποία διαθέτουν σημαία τρίτης χώρας, να πραγματοποιήσουν μια κυκλική διαδρομή μέσα στα χωρικά μας ύδατα. Αυτή είναι μία διάταξη η οποία θα είχε ακόμη λογική εάν οι οικονομίες συνέχιζαν να είναι κλειστές, αλλά δυστυχώς είναι τροχοπέδη σε ένα οικονομικό περιβάλλον που συνεχώς παγκοσμιοποιείται. Για την ώρα πολλές εταιρίες κρουαζιέρας λύνουν αυτό το πρόβλημα είτε ξεκινώντας και τελειώνοντας τη διαδρομή σε ένα ξένο λιμάνι που δεν εφαρμόζει το cabotage π.χ. Βενετία ή Κωνσταντινούπολη, είτε σπάζοντας την κυκλική διαδρομή μέσα στα χωρικά μας ύδατα με μία επίσκεψη σε κάποιο λιμάνι κάποιας τρίτης χώρας π.χ. Τσεσμέ ή Κουσάντασι. Αυτός ο περιορισμός στερεί από τη χώρα μας την ευκαιρία να καταστεί πόλος αφετηρίας της κρουαζιέρας και έτσι να αυξήσει τα έσοδα της, κρατώντας τη διαχείριση του ταξιδιού ολοκληρωτικά στα χέρια της.
Παραθέτοντας μερικά στοιχεία ακόμη, θα βλέπαμε ότι αυτή τη στιγμή η κρουαζιέρα αποφέρει γύρω στα 480 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο στην εθνική μας οικονομία. Την ίδια στιγμή η Βαρκελώνη που αποτελεί κόμβο για την κρουαζιέρα στην Δυτική Μεσόγειο εισπράττει πάνω από 1 δις ευρώ, ενώ η Ιταλία που εισπράττει πάνω από 4,5 δις ευρώ μπορεί να κομπάζει ότι αυτό το πετυχαίνει στις πλάτες της Ελλάδας, αφού ένας σημαντικός αριθμός κρουαζιερόπλοιων που αποπλέουν από τα λιμάνια της έχουν προορισμό τα Ελληνικά νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου πελάγους.
Σε περίπτωση που η Ελλάδα καθιερωνόταν ως κόμβος και πύλη αφετηρίας κρουαζιέρας για την Ανατολική Μεσόγειο, θα μπορούσε να προσθέσει στο ενεργητικό της ακόμα και 5 εκατομμύρια τουρίστες. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και η χώρα μας είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος προορισμός κρουαζιέρας στη Μεσόγειο με 4,3 εκατομμύρια τουρίστες, έναντι 5 εκατομμυρίων που δέχθηκε η Ιταλία, από τα ελληνικά λιμάνια αποβιβάστηκαν και επιβιβάστηκαν μόνο 280,000 επιβάτες ή αλλιώς 6,5%, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός για τους Ιταλούς ήταν 2,000,000 επιβάτες ή αλλιώς 40% της κίνησης. Αυτόματα τα αεροδρόμια της χώρας θα αύξαναν την κίνηση τους, προσθέτοντας ίσως και νέους προορισμούς που θα αποτελούσαν μια ευκαιρία για περεταίρω ανάπτυξη του τουρισμού στη χώρα μας. Γνωρίζοντας επίσης ότι πολλοί από τους πελάτες των κρουαζιερόπλοιων επιλέγουν να επιμηκύνουν τις διακοπές τους στην χώρα από την οποία ξεκινά το ταξίδι τους, θα βλέπαμε μια άνοδο των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχεία μας, η οποία θα ήταν άμεσο αποτέλεσμα της αναβάθμισης της χώρας μας σε κόμβο κρουαζιέρας. Περιττό να αναφέρουμε ότι αντίστοιχη ανάπτυξη θα γνώριζαν οι χερσαίες μεταφορές, ο κλάδος της εστίασης και πολλοί άλλοι κλάδοι που σχετίζονται έμμεσα ή άμεσα με το τουριστικό πακέτο.
Ασφαλώς, η άρση του cabotage δεν είναι πανάκεια. Δεν παύει όμως να είναι ένα ισχυρό αντικίνητρο που διώχνει τις μεγάλες εταιρίες κρουαζιέρας από τη χώρα μας. Είναι αυτονόητο ότι αν διαλέξουμε τον δρόμο της ανάπτυξης της κρουαζιέρας, θα πρέπει να προστεθούν πολλές ακόμα δράσεις. Θα πρέπει να θέσουμε σε προτεραιότητα:
- την ανάπτυξη της λιμενικής μας υποδομής π.χ. terminals, εκβαθύνσεις λιμένων και κατασκευή προβλητών καθώς και την ανάπτυξη δικτύων μέσων μαζικής μεταφοράς που θα συνδέουν όλα αυτά με τα αστικά κέντρα και τις πύλες εισόδου στη χώρα. Ασφαλώς αυτές οι δράσεις θα πρέπει να υλοποιηθούν στο κέντρο και την Περιφέρεια,
- την ενεργοποίηση σύγχρονων πολιτικών προώθησης προς τις εταιρίες κρουαζιέρας με σκοπό την ανάπτυξη των πλεονεκτημάτων της κρουαζιέρας στην Ελλάδα π.χ. το γεγονός ότι πέρα από τις φυσικές μας ομορφιές και την υπεροχή μας σε πολιτιστικά μνημεία, όλα αυτά βρίσκονται σε σχετικά μικρή ακτίνα επιτρέποντας την επίσκεψη πολλών προορισμών σε σύντομο διάστημα.
- την ανάπτυξη υποδομών για τον ανεφοδιασμό και την εξυπηρέτηση των κρουαζιεροπλοίων κατά τη διάρκεια του πλου.
- την αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας, περίθαλψης καθώς και η επάρκεια σε προσωπικό στα νησιά μας, κάτι που θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής και των μόνιμων κατοίκων.
- την αλλαγή νοοτροπίας σε όλους τους τοπικούς φορείς και την Τοπική Αυτοδιοίκηση που θα πρέπει να φροντίσει ώστε όλοι οι προορισμοί να μη θυμίζουν ένα εγκαταλειμμένο τοπίο.
- Την αλλαγή νοοτροπίας στην Πολιτεία σε κεντρικό επίπεδο η οποία θα πρέπει να μάθει να λειτουργεί πιο συντονισμένα, γρήγορα και υπεύθυνα, γνωρίζοντας ότι έχει να κάνει με ανθρώπους που έχουν μεγάλο επαγγελματισμό, π.χ., δεν θα πρέπει να περιμένουμε τελευταία στιγμή για να ανακοινωθούν τα ωράρια των μουσείων, ενώ θα πρέπει να εγγυηθεί την εύρυθμη λειτουργία τους και την επάρκεια σε ένα μεγάλο αριθμό επαγγελμάτων όπως αυτό των ξεναγών ή των τουριστικών λεωφορείων.
Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε τη σημασία που έχει ο κλάδος των τουριστικών γραφείων, τα οποία είναι ο καταλυτής που συλλέγει διάφορα κομμάτια του τουριστικού προϊόντος, για να το διαθέσει στον τελικό καταναλωτή και εν τέλει είναι απόλυτα υπεύθυνος απέναντι του. Λόγω του γεγονότος ότι τα τουριστικά γραφεία συναλλάσσονται καθημερινά με όλους τους παραγωγικούς κλάδους του τουρισμού, βρίσκονται σε θέση να έχουν μια ευρεία εικόνα της κατάστασης και μπορούν τεκμηριωμένα να προτείνουν λύσεις σε μία μεγάλη σειρά θεμάτων που απασχολούν τον τουρισμό.
Ο Σύνδεσμός μας στο παρελθόν έχει αναλάβει σειρά πρωτοβουλιών που στοχεύουν στην ανάπτυξη της κρουαζιέρας στη χώρα μας. Μπορούμε να πούμε ότι έχει αγκαλιάσει αυτό το χώρο με τη διοργάνωση δύο διεθνών forum με τη συμμετοχή μεγάλων προσωπικοτήτων που βρίσκονται στα κέντρα αποφάσεων. Έχει αναπτύξει τις θέσεις του στην αρμόδια Επιτροπή Θαλάσσιου Τουρισμού, που έχει συγκροτηθεί από το Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας & Ναυτιλίας, στην οποία συμμετέχει, και ευελπιστεί ότι σύντομα θα ανοίξει ένα παράθυρο ευκαιρίας για τον τουρισμό μας, με την ανάπτυξη μιας δραστηριοτήτων που καταπολεμούν την εποχικότητα και ενισχύουν τη διαφορετικότητα του τουριστικού μας προϊόντος.
Γιώργος Τελώνης
Αντιπρόεδρος ΗΑΤΤΑ
Πρόεδρος Επιτροπής Ακτοπλοΐας
