Με εξαιρετική επιτυχία έληξαν το Σάββατο οι εργασίες του Διεθνούς Συμποσίου για τον Πολιτιστικό Τουρισμό, που διεξήχθη στις εγκαταστάσεις του Συνεδριακού Κέντρου ‘Νικόλαος Γερμανός’της Helexpo, από τις 16-18 Νοεμβρίου 2006, […]
Με εξαιρετική επιτυχία έληξαν το Σάββατο οι εργασίες του Διεθνούς Συμποσίου για τον Πολιτιστικό Τουρισμό, που διεξήχθη στις εγκαταστάσεις του Συνεδριακού Κέντρου ‘Νικόλαος Γερμανός’<...>της Helexpo, από τις 16-18 Νοεμβρίου 2006, στο πλαίσιο του προγράμματος συνεδρίων της Philoxenia. Την έναρξη των εργασιών κήρυξε o ειδικός γραμματέας του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης, Καθηγητής Χάρης Κοκκώσης και την εκδήλωση χαιρέτησαν ο πρόεδρος της Helexpo, κ. Αριστοτέλης Θωμόπουλος και ο πρόεδρος του Αλεξάνδρειου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Θεσσαλονίκης, κ. Στυλιανός Ιωαννίδης.
Στις εργασίες της εκδήλωσης συμμετείχαν με ομιλίες, ερωτήσεις, παρεμβάσεις και προτάσεις μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, εκπρόσωποι των αρχών της κεντρικής κυβέρνησης, και της τοπικής αυτοδιοίκησης (περιφέρεια, νομαρχιακή και δημοτική), στελέχη επιχειρήσεων του ευρύτερου τουριστικού τομέα, μέλη κρατικών φορέων και Μη Κυβερνητικών οργανώσεων, καθώς και πλήθος φοιτητών, φοιτητριών και πολιτών με ενδιαφέρον για τον πολιτισμό και τον τουρισμό.
Τα θέματα του συνεδρίου εστιάστηκαν στις ακόλουθες κατηγορίες:
- Θέματα προσδιορισμού της έννοιας του πολιτιστικού τουρισμού. Σχέση και αλληλεπιδράσεις με άλλες μορφές τουρισμού (λ.χ. τουρισμός πόλεων και πολιτισμικός τουρισμός, ο γαστρονομικός τουρισμός, ο αγροτοτουρισμός και η διάσωση και προβολή της λαογραφικής παράδοσης). Ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη του πολιτιστικού τουρισμού. Ο πολιτιστικός τουρισμός στον εικοστό πρώτο αιώνα: η αλλαγή ως κυρίαρχη τάση της τουριστικής αγοράς.
- Θέματα marketing του πολιτιστικού τουρισμού.
- Θέματα αειφορίας του πολιτιστικού τουρισμού.
- Μελέτες περίπτωσης ανάπτυξης και ανάδειξης θελγήτρων πολιτιστικού τουρισμού (λ.χ. αρχαιολογικών χώρων, Μουσείων, αρχαιολογικών θεματικών πάρκων, εθνικών πάρκων, πολιτιστικών θεματικών διαδρομών – λ.χ. δρόμοι κρασιού, διαδρομές θρησκευτικού ενδιαφέροντος-, κ.α.).
- Διασυνοριακές δράσεις και συνεργασίες σε θέματα πολιτιστικού τουρισμού (π.χ. Ελλάδα-Αλβανία-FYROM στην περίπτωση της περιοχής του τριγώνου των Πρεσπών).
- Το management του πολιτιστικού τουρισμού σε θέλγητρα, προορισμούς και σε εθνικό επίπεδο. Αξιολόγηση-πιστοποίηση-management ολικής ποιότητας.
- Το ρόλος των φορέων (κυβερνητικών-κεντρική διοίκηση και τοπική αυτοδιοίκηση – και μη κυβερνητικών οργανώσεων) στην ανάπτυξη και προώθηση του πολιτιστικού τουρισμού. Η σημασία των οιονεί αυτόνομων κυβερνητικών οργανισμών και των φορέων της τουριστικής βιομηχανίας.
- Η πολιτιστική ερμηνεία (cultural interpretation), ως βασικό συστατικό προβολής και ανάδειξης της εθνικής κληρονομιάς.
- Προσπάθειες διάσωσης της εθνικής κληρονομιάς μέσω του τουρισμού (αποκαταστάσεις, αναστηλώσεις, αναπλάσεις, αναβίωση εθίμων και πολιτιστικά δρώμενα).
- Η συμβολή των νέων τεχνολογιών στη βιώσιμη ανάπτυξη και προβολή του τουριστικού πολιτιστικού προϊόντος, όπως λ.χ. Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (Geographical Information Systems – GISs) και Πληροφοριακή και Επικοινωνιακή Τεχνολογία (Information and Communication Technologies – ICT).
- Ο ρόλος της εκπαίδευσης και κατάρτισης στην προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών στον τομέα του πολιτισμικού τουρισμού.
- Ειδικές μορφές πολιτιστικού τουρισμού, λ.χ. ο θρησκευτικός (προσκυνηματικός) τουρισμός, γαστρονομικός, διάφορες εκδηλώσεις (φεστιβάλ, πανηγύρια, συνάξεις-ανταμώματα, εκθέσεις, αθλητικές διοργανώσεις, συνέδρια) κλπ.
Ως τη σπουδαιότερη μορφή εναλλακτικού τουρισμού για την Ελλάδα χαρακτήρισε τον πολιτιστικό τουρισμό στην εισήγηση του ο Καθηγητής του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, κ. Θωμάς Μαυροδόντης, καθώς όπως εξήγησε «στην πραγματικότητα όλες οι μορφές τουρισμού εμπεριέχουν κάποιο πολιτιστικό στοιχείο». Στην εισήγηση του πραγματοποίησε μια γενική θεώρηση του πολιτιστικού τουρισμού, αποσαφηνίζοντας παράλληλα το περιεχόμενο και τις σχέσεις του με τις άλλες μορφές τουρισμού.
Σκιαγράφηση της ιστορικής πορείας του τουρισμού από τα ρωμαϊκά χρόνια μέχρι την Αναγέννηση και τα νεότερα χρόνια πραγματοποίησε στη συνέχεια ο Καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Νικόλαος Μουτσόπουλος. Επίσης, διερευνήθηκαν οι σύγχρονες τάσεις του τουρισμού, κάνοντας λόγο για έναν διαφορετικό προσανατολισμό του σύγχρονου τουρισμού προς τα μνημεία του βυζαντινού και του λαϊκού πολιτισμού.
Το ερώτημα αν η εθνική μας κληρονομιά είναι αντικείμενο ή υποκείμενο του τουρισμού έθεσε στην εισήγηση του ο κ. Haluk Sezgin από τα Πανεπιστήμια του Maltepe και του Galatasaray της Τουρκίας. «Η κληρονομιά» τόνισε «αναφέρεται στα αγαθά που μεταβιβάζονται λόγω διαδοχής», προσθέτοντας πως «με τα κληρονομούμενα αντικείμενα διατηρούμε τις αναμνήσεις από το παρελθόν και γι’ αυτό τον λόγο αξίζουν την προστασία». «Σύμφωνα με διεθνείς συνθήκες» συνέχισε «τα πολιτιστικά αγαθά δεν αφορούν μόνο τη χώρα όπου ευρίσκονται, αλλά ολόκληρη την ανθρωπότητα».
Απαντώντας στο πρωταρχικό ερώτημα ανέφερε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Ο τουρισμός παρά την εμφάνισή του ως δραστηριότητα κυρίως αναψυχής ενδιαφέρεται και για τα πολιτιστικά αγαθά που αποτελούν τμήμα της κληρονομιάς. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τις χώρες της λεκάνη της Μεσογείου. Γι’ αυτό το είδος της πολιτιστικής κληρονομιάς έχει πρωταρχική σημασία η επί τόπου διατήρησή του χωρίς να κινδυνεύσει η αυθεντικότητά του. Πάντα όμως ελλοχεύουν κίνδυνοι. Οι τουριστικοί οργανισμοί ενδιαφέρονται να έχουν τις τουριστικές εγκαταστάσεις όσο το δυνατό πλησιέστερα στους ιστορικούς τόπους. Η τοπική αυτοδιοίκηση αγνοεί κάθε έννοια διαφύλαξης και με τα σχέδιά τους για τουριστική αξιοποίηση μπορεί να καταστρέψουν το ιστορικό περιβάλλον. Με αυτόν τον τρόπο η κληρονομιά μπορεί να καταστεί αντικείμενο του τουρισμού και να απαξιωθεί γρήγορα.
Από την άλλη μεριά τα μνημειακά κτίρια και τα ιστορικά συγκροτήματα χωρίς τις βασικές υποδομές κινδυνεύουν να παραμείνουν απομονωμένα ακόμη και αν βρίσκονται κοντά σε τουριστικά κέντρα. Το να είναι η κληρονομιά αντικείμενο ή υποκείμενο του τουρισμού αποτελεί μια πολύ ευαίσθητη ισορροπία. Η πολιτιστική κληρονομιά, με βάση την κανονική διδακτική της αποστολή, πρέπει να παρουσιάζεται στους τουρίστες όπως είναι χωρίς να απειλείται από οικονομικές παρεμβάσεις».
Συνεχίζοντας τη συζήτηση για την πολιτιστική κληρονομιά, εξηγώντας πως πρόκειται
για χρήση του παρελθόντος στην εποχή μας ο Καθηγητής Gregory Ashworth από το Πανεπιστήμιο του Groningen της Ολλανδίας τόνισε πως «ο τουρισμός είναι στην ουσία μόνο αυτή η χρήση των τόπων της κληρονομιάς». «Η επιτυχής κατανόηση και η άμβλυνση του ανταγωνισμού από τους άλλους χρήστες, καθώς και η μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων με παράλληλη μείωση του κόστους, εξαρτώνται αμφότερες από την αναγνώριση της φύσης της τουριστικής κατανάλωσης των τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς, σε όρους και της πολιτιστικής τουριστικής εμπειρίας και της χωροχρονικής συμπεριφοράς» υποστήριξε.
Στη σχέση μεταξύ ποιότητας υπηρεσιών και ικανοποίησης επισκεπτών, επισημαίνοντας την αξία του τουριστικού marketing, αναφέρθηκε έπειτα ο Καθηγητής Ευάγγελος Χρήστου από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Όπως διαπιστώθηκε, με τη βοήθεια σχετικής μελέτης, η ποιότητα στις επιδόσεις της προσφοράς των τουριστικών υπηρεσιών συμβάλλει στην ποιότητα της εμπειρίας των επισκεπτών. Από την άλλη μεριά, σε συνολικό επίπεδο, και η ικανοποίηση των επισκεπτών επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών. Συνεπώς, κατέληξε τόσο η ικανοποίηση των επισκεπτών όσο και η ποιότητα των υπηρεσιών επιδρούν άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά στον προσδιορισμό της μελλοντικής συμπεριφοράς των επισκεπτών.
Με την εξέταση ζητημάτων σχετικών με την ιδιοκτησία της κληρονομιάς, τις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας και τη διαχείριση των επισκεπτών μέσα στα πλαίσια του χαρακτηρισμού ενός τόπου ως Τόπου Παγκόσμιας Κληρονομιάς ασχολήθηκε τέλος στην ομιλία του ο Καθηγητής Andrew Holden από το Buckinghamshire Chilterns University College της Αγγλίας με θέμα «Τόποι παγκόσμιας εθνικής κληρονομιάς: Ευλογία ή κατάρας; Ζητήματα αειφόρου τουρισμού».
«Αν και η ονομασία ενός τόπου ως Τόπου Παγκόσμιας Κληρονομιάς οδηγεί σε αυξημένες τουριστικές ροές και περισσότερες δυνατότητες προσέλκυσης χρηματοδοτικών κεφαλαίων από τον ιδιωτικό τομέα, μπορεί επίσης να έχει αρνητικές επιπτώσεις από τον τουρισμό και οι αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας μπορεί να μην είναι πάντοτε θετικές» όπως ανέφερε. Ως εκ τούτου, ανακεφαλαίωσε, «το κατά πόσο η ιδιότητα ενός Τόπου Παγκόσμιας Κληρονομιάς αναγνωρίζεται ως ευλογία ή κατάρα είναι συζητήσιμο».
