Μια μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική στρατηγική για τον καθαρισμό και την προστασία της Μεσογείου Θαλάσσης πρότεινε χτες, Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου 2006,η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. “Το μοναδικό αυτό οικοσύστημα υποβαθμίζεται στο βαθμό που εντείνονται […]
Μια μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική στρατηγική για τον καθαρισμό και την προστασία της Μεσογείου Θαλάσσης πρότεινε χτες, Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου 2006,<...>η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. “Το μοναδικό αυτό οικοσύστημα υποβαθμίζεται στο βαθμό που εντείνονται οι περιβαλλοντικές πιέσεις που υφίσταται, μεταξύ άλλων λόγω αύξησης της ρύπανσης και των κατασκευαστικών δραστηριοτήτων. Οι τεράστιες πετρελαιοκηλίδες, που προέκυψαν κατά την πρόσφατη σύρραξη στο Λίβανο, ανέδειξαν με δραματικό τρόπο τον εύθραυστο χαρακτήρα του περιβάλλοντος της περιοχής. Η επιδείνωση της κατάστασης στη Μεσόγειο απειλεί την υγεία των 143 εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν στις ακτές της, καθώς και την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη καθοριστικής σημασίας οικονομικών κλάδων που εξαρτώνται από τη θάλασσα, όπως είναι η αλιεία και ο τουρισμός” αναφέρει χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση της η Ε.Ε.
Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, κ. Σταύρος Δήμας, δήλωσε σχετικά: “Καλούμαστε να κινητοποιηθούμε γα την προαγωγή της οικονομικής ανάπτυξης της Μεσογείου και την προστασία της υγείας των πληθυσμών της. Η εν προκειμένω αδράνεια δεν μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική λύση. Η παρούσα στρατηγική αποσκοπεί στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των μεσογειακών μας γειτόνων και των αντίστοιχων διεθνών οργανισμών, ώστε μακροπρόθεσμα να διαφυλαχθεί το περιβάλλον της περιοχής και οι φυσικοί πόροι. Αν αποτύχουμε, η κατάσταση στη Μεσόγειο μπορεί να επιδεινωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να είναι μη αντιστρέψιμη”.
Η Επίτροπος για τις εξωτερικές σχέσεις και την ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας, κυρία Benita Ferrero-Waldner ανέφερε από την πλευρά της σε δηλώσεις: “Η περιβαλλοντική συνεργασία αποτελεί σημαντικό μέρος του διαλόγου με τους εταίρους των μεσογειακών χωρών από την έναρξη της Διαδικασίας της Βαρκελώνης. Στα σχέδια δράσης που συμφωνήθηκαν με τους εταίρους στα πλαίσια της Πολιτικής Καλής Γειτονίας συμπεριλαμβάνονται αισιόδοξοι περιβαλλοντικοί στόχοι. Είναι σημαντικό να συνεργαστούμε όλοι μαζί για τη διασφάλιση του κοινού μέλλοντος και για αυτό το λόγο συμφωνήσαμε όλοι για τον καθαρισμό και την προστασία της μεσογείου θαλάσσης μέχρι το 2020. Το περιβάλλον αποτελεί το τέλειο παράδειγμα σε μια περιοχή όπου μπορούμε να επιτύχουμε μόνο εάν συνεργαστούμε όλοι στενά”.
Η επιδείνωση της κατάστασης του περιβάλλοντος στη Μεσόγειο
Η Μεσόγειος είναι η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή θάλασσα, εξυπηρετεί 427 εκατομμύρια κατοίκους που ζουν σε 22 χώρες και διαμερίσματα γύρω της, ενώ παράλληλα την επισκέπτονται 175 εκατομμύρια άτομα ετησίως. Η ποιότητα ζωής τους εξαρτάται από την κατάσταση του περιβάλλοντός της. Εντούτοις, πρέπει να σημειωθεί ότι, παρά τις διεθνείς προσπάθειες που καταβάλλονται εδώ και 30 χρόνια για την προστασία της, η Μεσόγειος εξακολουθεί να είναι εύθραυστο σύστημα και υποβαθμίζεται όσο αυξάνονται οι περιβαλλοντικές πιέσεις.
Στις εν λόγω πιέσεις συγκαταλέγονται η ρύπανση από τη βιομηχανία, τις θαλάσσιες μεταφορές και τα νοικοκυριά, καθώς και η απώλεια ανοικτών περιοχών και η καταστροφή παράκτιων οικοσυστημάτων, όπως των δασών που θυσιάζονται για κατασκευαστικές δραστηριότητες. Βάσει των σημερινών υπολογισμών, αναμένεται ότι το 50% των ακτών της Μεσογείου θα έχει κτισθεί έως το 2025. Η συνολική περιβαλλοντική υποβάθμιση υπολογίζεται ότι κοστίζει πλέον του 3% του ακαθάριστου ετήσιου εσωτερικού προϊόντος σε ορισμένες χώρες της Βόρειας Αφρικής.
Μολονότι τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι γνωστά και υφίστανται σχετικές λύσεις, η δράση που έχει αναληφθεί μέχρι σήμερα σε διεθνές επίπεδο δεν υπήρξε ιδιαίτερα αποτελεσματική, λόγω της έλλειψης χρηματοδοτικής στήριξης, της χαμηλής πολιτικής προτεραιότητας που είχε αποδοθεί στην προστασία του περιβάλλοντος σε πολλές χώρες, της περιορισμένης ευαισθητοποίησης του κοινού και της ασήμαντης θεσμικής συνεργασίας.
Οι μεγάλες πετρελαιοκηλίδες και η γενικότερη ρύπανση εξαιτίας της πρόσφατης σύρραξης στο Λίβανο υπογραμμίζουν την ανάγκη για μία συνεπή στρατηγική, με στόχο να αντιμετωπιστούν τα μεμονωμένα συμβάντα και τα μακροπρόθεσμα περιβαλλοντικά προβλήματα στην περιοχή της Μεσογείου.
Η στρατηγική
Οι περιβαλλοντικές ανάγκες της Μεσογείου υπερβαίνουν κατά πολύ τα μέσα που διατίθενται σήμερα για την αντιμετώπισή τους. Ως εκ τούτου, οι διεθνείς οργανισμοί, η κοινότητα των χορηγών και, πρωτίστως, οι χώρες γύρω από αυτή καλούνται να προβούν σε σημαντικές πρόσθετες και συντονισμένες ενέργειες, ώστε η Μεσόγειος να καταστεί καθαρότερη. Στο συγκεκριμένο πλαίσιο, η Επιτροπή προτίθεται να εστιάσει τις προσπάθειές της και τους περιορισμένους πόρους που διαθέτει, σε τομείς που μπορούν να αποφέρουν σαφή προστιθέμενη αξία.
Οι βασικοί στόχοι της στρατηγικής έχουν ως εξής:
- Μείωση των επιπέδων της ρύπανσης στην περιοχή
- Προαγωγή της αειφόρου χρήσης της θάλασσας και των ακτών
- Ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ των γειτονικών χωρών για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών θεμάτων
- Διευκόλυνση των προσπαθειών που καταβάλλουν οι χώρες – εταίροι για τη διαμόρφωση αποτελεσματικών θεσμικών οργάνων και πολιτικών με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος
- Συμμετοχή μη κυβερνητικών οργανώσεων και του κοινού στη λήψη των περιβαλλοντικών αποφάσεων που τους αφορούν.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας και την Ευρωμεσογειακή Εταιρική Σχέση, οι στόχοι αυτοί θα επιτευχθούν με τα εξής τέσσερα μέσα: χρηματοδοτική αρωγή από υφιστάμενα και ήδη εγκριθέντα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την χορήγηση ενισχύσεων, αναβάθμιση του διαλόγου με τους εκπροσώπους της περιοχής, βελτίωση του συντονισμού των προσπαθειών που καταβάλλονται με τους άλλους οργανισμούς και εταίρους και διάθεση της πείρας που έχει συγκεντρώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε τρίτους, ώστε να αξιοποιηθεί στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της Μεσογείου και των άλλων περιοχών.
“Ορίζοντας 2020”: μια νέα αφετηρία
Καθοριστικής σημασίας σκέλος της στρατηγικής συνιστά η πρωτοβουλία “Ορίζοντας 2020”, που έχει ως στόχο την αντιμετώπιση των κύριων πηγών ρύπανσης στη Μεσόγειο Θάλασσα έως το 2020 και η οποία έχει υποστηριχθεί από τους ηγέτες των Ευρωμεσογειακών Χωρών στην περυσινή διάσκεψη κορυφής για τη 10η επέτειο της Ευρωμεσογειακής Συνεργασίας, στη Βαρκελώνη. Η Επιτροπή δημιουργεί συνασπισμό εταίρων με στόχο να προωθηθεί η εν λόγω πρωτοβουλία.
Η μεσογειακή στρατηγική υλοποιεί όλες τις λεπτομερείς ρυθμίσεις της πρωτοβουλίας “Ορίζοντας 2020”, συγκεντρώνοντας τις προγραμματισμένες δραστηριότητες σε τέσσερις κατηγορίες:
- Έργα που αποσκοπούν στη μείωση των πλέον σημαντικών πηγών ρύπανσης. Αρχικά, οι προσπάθειες θα εστιαστούν στις βιομηχανικές εκπομπές, καθώς και στα αστικά απόβλητα και λύματα, που ευθύνονται σε ποσοστό 80% για τη ρύπανση της Μεσογείου Θαλάσσης.
- Μέτρα δημιουργίας υποδομών, ώστε να διευκολυνθούν οι γειτονικές χώρες στη συγκρότηση εθνικών διοικητικών δομών σε θέματα περιβάλλοντος, ικανών να αναπτύξουν και να διασφαλίσουν την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
- Αξιοποίηση του προϋπολογισμού έρευνας της Επιτροπής για τη διεύρυνση των γνώσεων που αφορούν περιβαλλοντικά θέματα σχετικά με τη Μεσόγειο και τη διάθεσή τους σε τρίτους.
- Ανάπτυξη δεικτών για την παρακολούθηση της επιτυχίας της πρωτοβουλίας “Ορίζοντας 2020”.
Χρονοδιάγραμμα δράσης
Η στρατηγική προτείνει σχέδιο χρονοδιαγράμματος για την ανάληψη δράσης στο πρώτο στάδιο της πρωτοβουλίας “Ορίζοντας 2020” έως το 2013. Με την σθεναρή υποστήριξη της φινλανδικής προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα πραγματοποιηθούν οι διαβουλεύσεις με τους εταίρους σχετικά με το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα, ώστε να εξασφαλιστεί η έγκριση της τελικής μορφής του κατά τη σύνοδο των υπουργών περιβάλλοντος της Ευρωμεσογειακής Συνεργασίας, στο Κάιρο, στις 20 Νοεμβρίου. Θα είναι η πρώτη υπουργική σύνοδος περιβάλλοντος της Ευρωμεσογειακής Συνεργασίας που θα πραγματοποιηθεί εκτός ΕΕ.
