Η ξαφνική κατάρρευση των αεροπορικών ταξιδιών θα αναμορφώσει τον αεροπορικό κλάδο, που διακινεί τρισεκατομμύρια δολάρια. Η πανδημία έχει χτυπήσει τον κλάδο αυτό πιο σκληρά από οποιοδήποτε άλλο κλάδο της οικονομίας.
Η κατάσταση στον αεροπορικό κλάδο και το μέλλον του συζητήθηκαν στο Farnborough Air Show που ήταν το πρώτο Air Show που έγινε διαδικτυακά στις 20-24 Ιουλίου 2020 γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία. Σχεδόν 14.000 στελέχη τοΣυ αεροπορικού κλάδου συγκεντρώθηκαν διαδικτυακά από 97 χώρες. Σε πέντε ημέρες, 240 υψηλόβαθμα στελέχη, συμπεριλαμβανομένων των CEOs των Airbus, Leonardo, Rolls-Royce, BAE Systems, Meggitt και Emirates αντάλλαξαν ιδέες και γνώμες για το αεροπορικό κλάδο. Παρ’ότι έλειπαν οι επιδείξεις των αεροπλάνων, με ορισμένες πτήσεις σου κόβουν μέχρι και την ανάσα, οι συζητήσεις είχαν τεράστιο ενδιαφέρον. 
Οι αεροπορικές εταιρείες, μετά τις τεράστιες απώλειες που είχαν και θα αναλύσουμε στη συνέχεια του άρθρου αναδιαρθρώνονται. Οι μεγάλοι αερομεταφορείς της Ευρώπης, υπό την πίεση των ανταγωνιστών χαμηλού κόστους, αλλά και τη μείωση των αποθεματικών τους, μειώνουν το κόστος τους. Η BA, ως παράδειγμα, έχει ήδη αναστείλει 30.000 εργαζόμενους και θέλει να τους αποσύρει τελείως με λιγότερο γενναιόδωρους όρους από ότι στο παρελθόν. Οι πτωχεύσεις και οι περικοπές θα αφήσουν κενά στην αγορά, τα αεροσκάφη είναι πλέον φθηνά, οι λιγοστοί πιλότοι είναι άφθονοι και έχουν ανάγκη από ώρες πτήσης, ενώ τα αεροδρόμια θα έχουν πολλούς διαθέσιμους αεροχρόνους (slots).
Ορισμένοι αερομεταφορείς ενδέχεται να επανεξετάσουν ριζικά τις οικονομικές τους δομές, και να στραφούν ακόμα πιο πολύ σε λύσεις leasing που θα βοηθήσουν στην ρευστότητα τους. Ο Domhnal Slattery της Avolon, ενός μεγάλου εκμισθωτή αεροσκαφών, πιστεύει ότι οι βαριές χρεώσεις που υφίστανται οι αεροπορικές εταιρείες για να επιβιώσουν από την πανδημία μπορεί να πείσουν πολλες από αυτές ότι δεν χρειάζονται αεροσκάφη, αλλά πρέπει να επικεντρωθούν στις πωλήσεις και το μάρκετινγκ, όπως οι αλυσίδες ξενοδοχείων έχουν γυρίσει την πλάτη στα ιδιοκτησιακά καθεστώτα.
Δεύτερη μεγάλη αλλαγή αναμένεται στο χώρο του περιβάλλοντος. Οι πιο τολμηρές αεροπορικές εταιρείες με ισχυρότερους ισολογισμούς μπορεί να χρησιμοποιήσουν την κρίση για να ανανεώσουν τους στόλους τους, καθιστώντας τους πιο πράσινους. Έχουν διαπραγματευτική ισχύ, και όλα είναι διαπραγματεύσιμα, συμπεριλαμβανομένων αναβολών, προπληρωμών και τιμών. Ο Warren East, προϊστάμενος της Rolls-Royce, τόνισε ότι η “προ-επιθυμητή έκκληση για βιωσιμότητα θα επανέλθει ισχυρότερη από ποτέ”. Η Airbus εξακολουθεί να έχει δεσμευτεί για πτήσεις με μηδενικές εκπομπές, ενώ η Boeing θα πρέπει να ανταποκριθεί για να παραμείνει ανταγωνιστική. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν θέσει το περιβάλλον ως προτεραιότητα. Το πακέτο βοήθειας της Γαλλίας ύψους 15 δισ. ευρώ για τον αεροδιαστημικό τομέα περιλαμβάνει το ταμείο έρευνας και ανάπτυξης ύψους 1,5 δισ. ευρώ για να βοηθήσει την Airbus να κατασκευάσει ένα επιβατικό αεροσκάφος μικρών αποστάσεων μηδενικών εκπομπών έως το 2035 (πιθανότατα θα τροφοδοτείται από βιοκαύσιμα ή υδρογόνο). Υπάρχουν βέβαια λιγότερα χρήματα για επενδύσεις, αλλά περισσότερη ανάγκη.
Φυσικά δεν ξεχνάμε και την κατάσταση αυτή τη στιγμή. Οι αεροπορικές εταιρείες πωλούν λιγότερα εισιτήρια, λόγω των πανδημικών περιορισμών ταξιδιού και του φόβου των ταξιδιωτών για μόλυνση. Οι κατασκευαστές αεροσκαφών θα κατασκευάζουν στο προσεχές μέλλον λιγότερα αεροσκάφη επιβατών και έτσι χρειάζονται λιγότερα ανταλλακτικά από τους προμηθευτές τους. Τα αεροδρόμια βλέπουν τα έσοδα τους να μειώνονται και συνολικά ο κλάδος έχει προβεί σε χιλιάδες απολύσεις εργαζομένων. Το ερώτημα τώρα είναι πόσο κοντά θα πέσουν οι προβλέψεις, πόσο γρήγορα μπορεί να ανακάμψει ο κλάδος και ποια θα είναι τα μακροχρόνια αποτελέσματα.
Ο αεροπορικός κλάδος είναι πραγματικά τεράστιος, πέρσι 4,5 δισ. επιβάτες πέταξαν, ενώ κάθε στιγμή στον αέρα βρισκόντουσαν περίπου μισό εκατ. άνθρωποι. Πάνω από 100.000 εμπορικές πτήσεις την ημέρα γέμιζαν τους ουρανούς. Αυτά τα ταξίδια υποστήριζαν άμεσα 10 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Στα αεροδρόμια, συμπεριλαμβανομένων των υπαλλήλων καταστημάτων και καφέ, χειριστών αποσκευών, μαγείρων κ.λπ. δούλευαν 6 εκατ. άνθρωποι, στις αεροπορικές εταιρείες 2,7 εκατομμύρια και 1,2 εκατ. άνθρωποι στην κατασκευή των αεροπλάνων! Το 2019 συνέβαλαν στη δημιουργία εσόδων 170 δισ. δολ. για τα αεροδρόμια του κόσμου και 838 δισ. δολ. για τις αεροπορικές εταιρείες. Η Airbus και η Boeing, το δίπολο στην κατασκευή αεροσκαφών, είχαν πωλήσεις 100 δισ. δολ. Οι υπόλοιπες εισηγμένες εταιρείες του αεροπορικού κλάδου πριν τον COVID-19 παρουσίαζαν έσοδα 1,3 δισ. δολ.
Μετά όμως τον ξαφνικό ερχομό του COVID-19, ο κλάδος έχασε 460 δισ. δολ. από την αξία του στην αγορά, και οι εκτιμήσεις των αεροπορικών τεχνοκρατών και ιδιοκτητών αεροπορικών εταιριών ότι ο αριθμός των επιβατών θα διπλασιαζόταν τα επόμενα 15 χρόνια, έχουν αρχίσει να αναθεωρούνται. Μάλιστα, οι εκτιμήσεις αυτές είχαν λάβει υπόψη τους και την κρίση που έφεραν στον αεροπορικό κλάδο οι επιθέσεις της 9ης Σεπτεμβρίου του 2001, αλλά και η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007-2009. Είδαμε το “ταβάνι” της αεροπορικής μετακίνησης σε παγκόσμιο επίπεδο;
Τα έσοδα από τις αερομεταφορές αντί φέτος να αυξηθούν κατά 4% όπως ήταν οι αρχικές προβλέψεις θα μειωθούν κατά 50% φτάνοντας τα 416 δισ. δολ. Σύμφωνα με την Aiviation Strategy, μετά από δέκα χρόνια ασυνήθιστης κερδοφορίας, οι συνολικές απώλειες των 100 δισ. δολ. που προβλέπονται για τα επόμενα δύο χρόνια στον αεροπορικό κλάδο είναι ίσες με τα μισά ονομαστικά καθαρά κέρδη του κλάδου από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Επίσης, ο Luis Felipe de Oliveira, γενικός διευθυντής της ACI World, που εκπροσωπεί τα αεροδρόμια του κόσμου, προβλέπει θλιβερά ότι τα έσοδα εκεί θα μειωθούν κατά 57% το 2020.
Σύμφωνα με την Cirium, εταιρεία παροχής συμβουλών στον αεροπορικό κλάδο, περίπου το 35% του παγκόσμιου στόλου των περίπου 25.000 αεροσκαφών είναι ακόμη σταθμευμένο – λιγότερο από τα δύο τρίτα στο απόγειο της κρίσης τον Απρίλιο. Ο αντίκτυπος της κρίσης του COVID-19 κορυφώθηκε στα μέσα Απριλίου όταν καθηλώθηκαν σχεδόν τα 2/3 των παγκόσμιων επιβατικών αεροσκαφών. Ο αριθμός αυτός στα μέσα του Ιουνίου ήταν 48,5%, με σχεδόν 13.500 ενεργά αεροσκάφη και μόλις πάνω από 12.700 καθηλωμένα. Ακόμα κι αν η κυκλοφορία ανακάμψει στο 80% των επιπέδων του περασμένου έτους το 2021, όπως αναμένουν ορισμένοι αισιόδοξοι, πολλά αεροπλάνα θα παραμείνουν στο έδαφος. Η Citigroup, σε μια έρευνα της προβλέπει περίσσεια χωρητικότητας 4.000 αεροσκαφών σε 18 μήνες.
Οι κατασκευαστές αεροσκαφών μειώνουν την παραγωγή τους. Η ευρωπαϊκή Airbus, με καθυστερήσεις άνω των 6.100 παραγγελιών για τα αεροσκάφη τύπου Α320, φημολογήθηκε ότι αυξάνει την παραγωγή από 60 από τα δημοφιλή “narrow body” το μήνα σε 70, αντ’αυτού όμως θα φτάσει μόνο τα 40. Επίσης, τα αεροσκάφη μεγάλων αποστάσεων έχουν υποστεί παρόμοιες πτώσεις. Η κατάσταση της αμερικανικής Boeing επιδεινώνεται από την παρατεταμένη γείωση το 2019 του 737Max, (αντίπαλο του A320), μετά από τις δύο θανατηφόρες συντριβές. Συνεχίζει να κατασκευάζει το αεροσκάφος και ελπίζει να το πιστοποιήσει για πτήση αργότερα φέτος. Η αμερικανική εταιρεία θα αυξήσει αργά την παραγωγή σε 31 το μήνα στις αρχές του 2022, αλλά όπως και η Airbus, έχει επίσης ανακοινώσει περικοπές στην παραγωγή ευρείας ατράκτου. Σύμφωνα με τους συμβούλους της Oliver Wyman, μέχρι το 2030 ο παγκόσμιος στόλος θα είναι 12% μικρότερος από ό, τι θα ήταν εάν η ανάπτυξη είχε συνεχιστεί αμείωτη. Αυτό ισοδυναμεί με 4.700 λιγότερα αεροπλάνα, τα οποία θα μπορούσαν να μεταφραστούν σε 300 δισεκατομμύρια δολάρια περίπου σε χαμένα έσοδα για την Boeing και την Airbus, σύμφωνα με έναν πρόχειρο υπολογισμό του The Economist.
Με τόσα πολλά αεροσκάφη να παραμένουν σε αδράνεια, οι αεροπορικές εταιρείες ξεφορτώνονται αεροπλάνα. Ακόμη και οι χαμηλές τιμές καυσίμων δεν θα βοηθήσουν τα αεροπλάνα να πετούν ιδίως τα παλαιότερα μοντέλα που καταναλώνουν πολλά καύσιμα. Τα τετρακίνητα φαρδιά αμαξώματα έχουν τελειώσει. Στις 17 Ιουλίου, η British Airways δήλωσε ότι θα αποσύρει και τα 31 αεροσκάφη Boeing 747. Η IBA, εταιρεία αεροπορικών ερευνών, αναμένει 800 αεροσκάφη σε όλο τον κόσμο να αποσυρθούν νωρίς, σύμφωνα με το webinar που έκανε στα μέσα του Ιουλίου. Αυτό θα προκύψει είτε από πτωχεύσεις αεροπορικών εταιριών, είτε από επιστροφές μίσθωσης, είτε από επιταχυνόμενες αποσύρσεις. Από αυτά τα 800 αεροσκάφη, η ΙΒΑ εκτιμά ότι περίπου 450 θα είναι παλιά αεροπλάνα με τα μισά από αυτά να είναι 20ετίας. Δυστυχώς τα περισσότερα θα πάνε για ανταλλακτικά ενώ, ήδη τα αεροπλάνα τύπου MD έχουν αρχίσει να εξαφανίζονται.
Όμως οι παραγγελίες νέων αεροπλάνων δε θα σταματήσουν τελείως… Οι αεροπορικές εταιρείες, καθώς και οι εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), οι οποίες κατέχουν πλέον σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου στόλου, είναι συμβατικά υποχρεωμένες να λαμβάνουν αεροσκάφη κατόπιν παραγγελίας. Πολλοί αγοραστές έχουν ήδη πραγματοποιήσει πληρωμές πριν από την παράδοση έως και 40% της τιμής. Η Airbus και η Boeing, με διάφορους βαθμούς πίεσης, ωθούν τους πελάτες να παραλάβουν τις παραγγελίες τους. Οι περισσότερες διαπραγματεύσεις επικεντρώνονται όμως στην αναβολή των παραδόσεων. Η easyJet έχει επιβραδύνει την παράδοση 24 Airbus κατά πέντε χρόνια. Στην Boeing, οι καθυστερήσεις που σχετίζονται με τα προβλήματα του 737Μax επιτρέπουν στις αεροπορικές εταιρείες να ζητήσουν επιστροφή χρημάτων, ενώ ο Guillaume Faury, CEO της Airbus, δεν αποκλείει την πιθανότητα να μηνύσει πελάτες που παραιτούνται από τις παραγγελίες τους. Η Airbus θα φτιάξει 630 αεροπλάνα φέτος, αλλά θα παραδώσει μόνο 500, σύμφωνα με την Citigroup, γεγονός που αυξάνει το απόθεμα των “λευκών ουρών” (ουρές χωρίς λογότυπο συγκεκριμένης αεροπορικής εταιρείας). Στις 29 Ιουλίου η Boeing δήλωσε ότι είχε παραδώσει μόλις 20 αεροπλάνα το δεύτερο τρίμηνο, από 90 πριν από ένα χρόνο, και ότι τα έσοδα από εμπορικά αεροσκάφη μειώθηκαν κατά 65%, στα 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια.
Όμως ο αεροπορικός κλάδος συμπεριλαμβάνει και τα αεροδρόμια. Περίπου το 60% των εσόδων τους προέρχεται από χρεώσεις σε αεροπορικές εταιρείες και επιβάτες, και το υπόλοιπο από επιπλέον υπηρεσίες, όπως λιανική πώληση και στάθμευση. Τα καταστήματα και τα εστιατόρια αεροδρομίων στην Αμερική θα χάσουν 3,4 δισ. δολ. από τώρα έως τα τέλη του 2021, προβλέπει ο Airport Restaurant & Retail Association. Όπως σημειώνει ο κ. De Oliveira του ACI World, δύο στα τρία αεροδρόμια έχαναν χρήματα πριν από την κρίση, ενώ τώρα χάνουν όλα! Μερικά μικρότερα ενδέχεται να κλείσουν εάν αρχίσουν να μειώνονται οι επιδοτήσεις για τη στήριξη του τουρισμού από περιφερειακές και εθνικές κυβερνήσεις.
Σύμφωνα με την Standard & Poor η κίνηση στα αεροδρόμια σε παγκόσμιο επίπεδο δεν θα επανέλθει στα νούμερα του 2019 πριν από το 2023, και είναι λίγο πιο απαισιόδοξη από αυτή της ΙΑΤΑ. Τον Ιούλιο, η Standard & Poor υποβάθμισε και πάλι το χρέος τεσσάρων ευρωπαϊκών αεροδρομίων, και έθεσε το Gatwick του Λονδίνου και το Fuimicino στη Ρώμη σε επιφυλακή, αμφισβητώντας την ικανότητά τους να αυξήσουν τις χρεώσεις τους ενώ οι αεροπορικές εταιρείες συνεχίζουν να χάνουν χρήματα.
Η συντακτική ομάδα του TravelDailyNews Greece & Cyprus διαθέτει πάνω από 35 χρόνια εμπειρία σε Β2Β τουριστική ειδησεογραφία καθώς επίσης και σε θέματα marketing και επικοινωνίας.
