Σήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης των αγορών και των οικονομιών, αλλά και της κοινωνίας της πληροφορίας βασική προϋπόθεση για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη μιας περιοχής είναι η διατήρηση και η ανάδειξη της ιδιαίτερης πολιτιστικής και φυσικής φυσιογνωμίας της. Ειδικότερα η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί βασικό παράγοντα προσέλκυσης του τουριστικού ενδιαφέροντος…
Σήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης των αγορών και των οικονομιών, αλλά και της κοινωνίας της πληροφορίας βασική προϋπόθεση για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη μιας περιοχής είναι η διατήρηση και η ανάδειξη της ιδιαίτερης πολιτιστικής<...>και φυσικής φυσιογνωμίας της. Ειδικότερα η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί βασικό παράγοντα προσέλκυσης του τουριστικού ενδιαφέροντος. “Ο πλούτος των μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων, αλλά και των αρχαιολογικών διαδρομών, σε συνδυασμό με τις φυσικές ομορφιές της Δυτικής Μακεδονίας αποτελούν έρεισμα για την ανάπτυξη υψηλής ποιότητας και δωδεκάμηνης διάρκειας εναλλακτικών μορφών τουρισμού τόσο στα μεγάλα αστικά κέντρα όσο και στην περιφέρεια. Για το λόγο αυτό θεωρούμε το θεματικό τουρισμό ως τον κοιμώμενο γίγαντα για την ανάπτυξη της περιοχής” ανέφερε χαρακτηριστικά ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, κ. Ανδρέας Λεούδης, σε χτεσινή συνέντευξη τύπου που παραχώρησε.
Όπως είναι γνωστό η Δυτική Μακεδονία είναι γεωγραφικά απομονωμένη και είναι η μόνη Περιφέρεια που δεν έχει θάλασσα, γεγονός που είχε επηρεάσει μέχρι τώρα αρνητικά την τουριστική της ανάπτυξη. Έχει όμως το 65% των επιφανειακών υδάτων και μοναδικούς ορεινούς όγκους με ιδιαίτερη φυσική ομορφιά. Διαθέτει πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα και αυθεντικό φυσικό περιβάλλον. Έχει δύο εθνικούς δρυμούς, ένδεκα περιοχές NATURA με πλούσιο φυσικό κάλλος, τρία χιονοδρομικά κέντρα, οκτώ λίμνες (επτά φυσικές και μία τεχνητή), φαράγγια, ποταμούς. Επίσης έχει ενδιαφέροντες γεωλογικούς σχηματισμούς, δύο διεθνή μονοπάτια (Ε4, Ε6), αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς και μεγάλο αριθμό αρχαιολογικών χώρων και βυζαντινών μνημείων.
Από τη γη της Δυτικής Μακεδονίας έρχονται στο φως σπάνια φυτικά και ζωικά απολιθώματα (μαλάκια, ιχθύες, ελέφαντες, ιπποπόταμοι, γαζέλες). Γεωμορφές ιδιαίτερου χαρακτήρα, όπως τα Μπουχάρια αποτελούν ελκυστικούς τόπους για τους επισκέπτες. Στον τομέα του φυσικού κάλλους εξαίρετη θέση κατέχει η Πίνδος στα Γρεβενά και η λεκάνη των Πρεσπών. Η Βάλια Κάλντα, ως εθνικός δρυμός της Πίνδου, αποτελεί μοναδικό φυσικό αγαθό. Από την άλλη μεριά η λεκάνη των Πρεσπών στην Φλώρινα αποτελεί μοναδικό προστατευόμενο βιότοπο με σπάνια πανίδα και χλωρίδα. Η περιοχή κηρύχθηκε εθνικός δρυμός και θεωρείται τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Είναι υγρότοπος διεθνούς σημασίας, που προστατεύεται από τη Συνθήκη Ramsar. Πολύτιμα χαρακτηριστικά της περιοχής είναι η εξαιρετική ομορφιά του τοπίου, η μεγάλη ποικιλία των βιοτόπων, χλωρίδας και πανίδας, τα ενδημικά είδη φυτών και ζώων, οι πληθυσμοί των σπάνιων υδρόβιων πουλιών ( πελεκάνοι, κορμοράνοι, ερωδιοί). Σημαντική είναι και η αρχιτεκτονική αξία των παραδοσιακών οικισμών της περιοχής, τα πολλά και αξιόλογα βυζαντινά μνημεία.
Αρχαιολογικοί χώροι από τους προϊστορικούς και κλασικούς χρόνους είναι διάσπαρτοι στην περιοχή της Περιφέρειάς και οι πιο σημαντικοί έχουν ερευνηθεί και δίνονται ήδη υψηλές χρηματοδοτήσεις για να αναδειχθούν και να καταστούν επισκέψιμοι στο κοινό. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο λιμναίος οικισμός στο Δισπηλιό Καστοριάς, η πόλη της Αιανής στην περιοχή της Κοζάνης, όπου υπάρχει και μουσείο με εκθέσεις των ευρημάτων οργανωμένες σύμφωνα με τις σύγχρονες μουσειολογικές αντιλήψεις, η ελληνιστική πόλη της Φλώρινας και των Πετρών και άλλες.
Από τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο σώζονται πολλά μοναστήρια, ανάμεσα στα οποία ιδιαίτερη θέση κατέχει η μονή του Οσίου Νικάνορα, γνωστή ως Μονή της Ζάβορδας, κάστρα, εκκλησίες, γεφύρια. Η βυζαντινή πόλη της Καστοριάς διασώζει πολυάριθμα βυζαντινά μνημεία που αποτελούν πολύτιμες μαρτυρίες για την τέχνη και τον πολιτισμό. Σπουδαία βυζαντινά κέντρα υπήρξαν, επίσης, τα Σέρβια, η Αιανή, οι Πρέσπες και άλλα διάσπαρτα σε όλη την έκταση της Δυτικής Μακεδονίας.
Από τους μεταβυζαντινούς οικισμούς ξεχωρίζει η Σιάτιστα, η οποία εξελίχθηκε σε σημαντικό αστικό κέντρο τον 17ο και 18ο αιώνα. Από την ίδια εποχή διατηρείται στην πόλη μεγάλος αριθμός αρχοντικών, κατάλοιπα του αστικού τρόπου ζωής που αναπτύχθηκε λόγω της στενής σχέσης των κατοίκων της με την Ευρώπη.
Στους ορεινούς όγκους της Πίνδου, του Γράμμου, του Βιτσίου, του Βοϊου και των Πιερίων υπάρχουν γραφικοί παραδοσιακοί οικισμοί όπου το δομημένο και το φυσικό περιβάλλον είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Ενδεικτικά αναφέρονται η Σαμαρίνα και το Σπήλαιο στα Γρεβενά, το Πολυκέρασο και το Σιδηροχώρι στην Καστοριά, οι Ψαράδες και ο `Αγιος Γερμανός στις Πρέσπες, ο Πεντάλοφος, το Δίλοφο και το Bελβεντό στην Κοζάνη. Όμως ένα από τα ωραιότερα χωριά που διατήρησε την παλιά φυσιογνωμία του είναι το Νυμφαίο. Πολλά παλαιά πέτρινα σπίτια αναστηλώθηκαν και όσα καινούργια κτίζονται εναρμονίζονται με αυστηρότητα στην παράδοση για να μην αλλοιωθεί ο γραφικός του χαρακτήρας. Εκεί λειτουργεί το κέντρο προστασίας της καφέ αρκούδας, ο Αρκτούρος, και πάρκο της άγριας φύσης και της υπαίθριας αναψυχής με ελάφια και πολλά σπάνια είδη της πανίδας.
Από τις σύγχρονες ψυχαγωγικές δραστηριότητες, η Περιφέρειά Δυτικής Μακεδονίας προσφέρεται για χειμερινό σκι στα χιονοδρομικά κέντρα της Βασιλίτσας Γρεβενών και της Βίγλας Πισοδερίου στη Φλώρινα, κωπηλασία στη λίμνη της Καστοριάς, καγιάκ στον Αλιάκμονα και τους παραποτάμους του, αναρριχήσεις και πεζοπορία.
Βασικό στόχο της Περιφέρειας αποτελεί η ανάδειξη όχι μεμονωμένων μνημείων, αλλά συνόλων που δημιουργούν δίκτυα όπως για παράδειγμα δίκτυο αρχαίων και βυζαντινών πόλεων, κάστρων, μοναστηριών, γεωτόπων, μονοπατιών κ.λ.π. Στις προτεραιότητές μας είναι επίσης η κατασκευή και η διαμόρφωση μουσείων και εκθεσιακών χώρων με εκπαιδευτικούς σκοπούς, όπως είναι το Μουσείο Παλαιοβοτανικής στο Νόστιμο Καστοριάς, που ήδη έχει ολοκληρωθεί, η κατασκευή μουσείου ελεφάντων και άλλων προϊστορικών ζώων στη Μηλιά Γρεβενών, η αξιοποίηση αντίστοιχων ευρημάτων στην Εορδαία, η ανάδειξη και επισκεψιμότητα των μακεδονικών τάφων της Σπηλιάς, η αποκατάσταση της ιστορικής οικίας στα Κορέστεια, όπου φονεύθηκε ο Παύλος Μελάς και πλείστα άλλα έργα που ανήκουν ή δημιουργούν τουριστικές διαδρομές.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί η Δυτική Μακεδονία είναι η μοναδική Περιφέρεια της χώρας που δεν έχει θάλασσα. Όμως το γνωστό μονοσήμαντο μοντέλο «ήλιος και θάλασσα» ανήκει πλέον στο παρελθόν. Η Δυτική Μακεδονία είναι ένας τόπος που προσφέρει πολυποίκιλες εμπειρίες, που εκτυλίσσονται σε όλη τη διάρκεια του έτους, ένας τόπος ελκυστικός και στις τέσσερις εποχές του χρόνου, όπου μπορεί να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις προσδοκίες και των πλέον απαιτητικών επισκεπτών. “Εχει όλες τις προϋποθέσεις και τις δυνατότητες και ήδη αναπτύσσει τη δική της τουριστική ταυτότητα και γίνεται πρότυπο εναλλακτικού τουρισμού“ τόνισε ο κ. Λεούδης.
Στην περιοχή αναπτύσσονται όλες οι μορφές εναλλακτικού τουρισμού με έμφαση:
- στον χειμερινό – χιονοδρομικό τουρισμό
- στον πολιτιστικό και θρησκευτικό τουρισμό
- στον τουρισμό άθλησης και περιπέτειας (ποδήλατο βουνού, καγιάκ, rafting, ορειβασία)
- στον αγροτουρισμό
- στον ορεινό – περιηγητικό τουρισμό (όπως περάσματα της Πίνδου, δρόμοι των πραματευτάδων κ.λ.π.)
- στο συνεδριακό
- στον εκπαιδευτικό και
- στον βιομηχανικό – ενεργειακό τουρισμό, καθώς η Περιφέρειά έχει την ταυτότητα της Περιφέρειας της ενέργειας και σ’ αυτό τον τομέα δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα.
“Βασική επιδίωξή μας” πρόσθεσε ο Γενικός Γραμματέας, “είναι να μπούμε στη λογική της εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού, διότι χωρίς την κατάλληλη παιδεία το δυναμικό αυτό δεν θα είναι έτοιμο να προσφέρει ανάλογες τουριστικές υπηρεσίες, για να μπορέσουμε να εξυπηρετήσουμε και να κρατήσουμε τους επισκέπτες. Στόχος μας είναι ο επισκέπτης που φεύγει να λειτουργεί ως γέφυρα με τον επόμενο που θα έρθει και κυρίως να φεύγει με την υπόσχεση ότι θα επιστρέψει και πάλι για να ζήσει καινούριες εμπειρίες.
Ένας από τους βασικότερους άξονες της πολιτικής μας είναι η ποιότητα. Επιχειρούμε να αναδείξουμε την ποιότητα σε κάθε παράμετρο, όχι μόνο στις παρεχόμενες υπηρεσίες αλλά κυρίως στις υποδομές. Στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος έχουμε ως στόχο να προωθούμε έργα που λαμβάνουν υπόψη τους δύο βασικές παραμέτρους. Πρώτον το περιβάλλον παράλληλα με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και δεύτερον την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Με τα έργα αυτά εκσυγχρονίζουμε τις επιχειρηματικές υποδομές, ενθαρρύνουμε επενδυτικά σχέδια, υλοποιούμε προγράμματα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και ενδυναμώνουμε τον ανταγωνισμό”.
Το στοιχείο της «εύκολης πρόσβασης» είναι, επίσης, πάρα πολύ σημαντικό για την τουριστική διακίνηση στην Περιφέρεια. Η κατασκευή της Εγνατίας οδού, που την διασχίζει από το ένα άκρο στο άλλο και η ολοκλήρωση των κάθετων αξόνων, που ήδη υλοποιούνται συμβάλλουν στην ασφαλή και εύκολη πρόσβαση στους τουριστικούς προορισμούς.
Η χρήση νέων τεχνολογιών και η αξιοποίηση νέων μέσων είναι η μεγάλη αλλαγή στον τρόπο που προσεγγίζουμε τον τουρισμό. Σήμερα οι ταξιδιώτες χρησιμοποιούν το internet, προκειμένου να συλλέξουν πληροφορίες για τις διακοπές τους, ακόμη και να αγοράσουν. Επομένως η δημιουργία μιάς καλά οργανωμένης διαδικτύωσης θα αποφέρει περισσότερους επισκέπτες. Ήδη, η Περιφέρεια υλοποιεί στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» το έργο δημιουργίας διαδικτυακής πύλης, η οποία θα φορτιστεί με όλο το σχετικό ψηφιακό υλικό που παράγεται από το Πρόγραμμα της Τουριστικής προβολής, αλλά και από φορείς που έχουν ψηφιοποιήσει ανάλογο υλικό είτε στο πλαίσιο του ΠΕΠ είτε στο πλαίσιο της Κοινωνίας της Πληροφορίας.
Για την πραγματοποίηση όλων των παραπάνω στόχων, που συμβάλλουν στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής έχουν ενταχθεί στο 3ο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) και ολοκληρώνονται το 2008, 47 έργα Πολιτισμού συνολικού προϋπολογισμού ένταξης 23.411.651 ευρώ και 10 έργα τουρισμού, συνολικού προϋπολογισμού 4.084.657 ευρώ.
Σημαντικά συνέβαλε, επίσης, το Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Ανασυγκρότησης των τεσσάρων νομών (ΟΠΑΓΚ και ΟΠΑΦΚ), το οποίο ενισχύθηκε τα τελευταία χρόνια. Στο πρόγραμμα έχουν ενταχθεί και υλοποιηθεί έργα πολιτισμού προϋπολογισμού 13.032.768,78 ευρώ και έργα τουρισμού 6.774.488,68 ευρώ. Στη θέση του συγκεκριμένου προγράμματος, που βρίσκεται στη φάση της ολοκλήρωσης, έχει δημιουργηθεί ένα νέο πρόγραμμα το Ε.Π.Α.ΔΥ.Μ. στο οποίο έχουν ήδη ενταχθεί έργα, που αφορούν τους ίδιους τομείς, συνολικού προϋπολογισμού 9.487.044,00 ευρώ σε επίπεδο Περιφέρειας.
Ιδιαίτερη ώθηση στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής δίνεται στο πλαίσιο του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Βιώσιμης Ανάπτυξης της Πίνδου, στο οποίο συμμετέχουν τέσσερις Περιφέρειες με δέκα νομούς. Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας χρηματοδοτεί επίσης έργα πολιτισμού από το INTERREG III Ελλάδα – Αλβανία και INTERREG III Ελλάδα – ΠΔΓΜ, καθώς και από το πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ.
Στην 4η Προγραμματική Περίοδο 2007-2013, που ξεκινάει, βασικό στόχο της Περιφέρειας αποτελεί η δημιουργία μιας δυναμικής Περιφέρειας, που θα αξιοποιεί τα φυσικά και πολιτιστικά αποθέματα και η ενίσχυση της θέσης της στα Δυτικά Βαλκάνια, για να δημιουργηθεί ένα ανταγωνιστικό παραγωγικό περιβάλλον και νέες ευκαιρίες απασχόλησης. Από τους πόρους της 4ης Προγραμματικής περιόδου 26.000.000 ευρώ διατίθενται για τον τομέα του Πολιτισμού και 25.000.000 ευρώ για τον τομέα του τουρισμού.
Επιπλέον, επενδυτικές πρωτοβουλίες ενισχύονται τόσο από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, όσο και από Εθνικά Προγράμματα και Κοινοτικές Πρωτοβουλίες. Στο πλαίσιο του αναπτυξιακού νόμου 2601/98 είχαν εγκριθεί 7 προτάσεις μόνο προϋπολογισμού 7.664.641,23 ευρώ με επιχορήγηση 1.871.521,61 ευρώ, ενώ στο πλαίσιο του αναπτυξιακού νόμου 3299/04 (Α΄ και Β΄ φάση) εγκρίθηκαν 24 προτάσεις που αφορούν σε Τουριστικά επενδυτικά προγράμματα συνολικού κόστους 26.048.254,80 ευρώ με εγκεκριμένη επιχορήγηση 14.616.217,71 ευρώ.
Επίσης, στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα – Ενίσχυση Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων εγκρίθηκαν 29 προτάσεις τουριστικών επενδυτικών προγραμμάτων συνολικού κόστους 3.482.620,04 ευρώ με εγκεκριμένη επιχορήγηση 1.567.179,52 ευρώ.
H ενίσχυση τουριστικών επενδύσεων μέσω του Αναπτυξιακού Νόμου με στόχο την επέκταση, την ανάπτυξη και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος θα συνεχιστεί παράλληλα με την 4η Προγραμματική Περίοδο. Τα αποτελέσματα της εφαρμογής του Αναπτυξιακού Νόμου είναι ήδη ορατά, καθώς τα τελευταία τρία χρόνια παρατηρείται αύξηση των κλινών σε αστικά κέντρα όπως είναι τα Γρεβενά, η Καστοριά, η Φλώρινα αλλά και ξενώνων στους ορεινούς οικισμούς, ιδιαίτερα της Πίνδου. Τα χιονοδρομικά κέντρα παίζουν, επίσης, σημαντικό ρόλο στην αύξηση των καταλυμάτων και στην ανάπτυξη των ορεινών περιοχών σε συνδυασμό, βέβαια, με τα τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και τους παραδοσιακούς οικισμούς.
Συμπερασματικά, ανέφερε ο κ. Λεούδης, “ο εναλλακτικός τουρισμός στη Δυτική Μακεδονία ως οικονομική κατεύθυνση αποτελεί μια βιώσιμη προοπτική και μπορεί να δημιουργήσει πρόσθετα εισοδήματα και νέες θέσεις εργασίας. Διαμορφώσουμε σταδιακά ένα τουριστικό προϊόν που θα συμβάλλει πραγματικά στο όραμα και το στόχο για μια Δυτική Μακεδονία – χώρο κορυφαίου προορισμού. Ενός προορισμού που μπορεί να ικανοποιεί τους σύγχρονους επισκέπτες, να προσφέρει άρτιες υποδομές και ποιοτικές υπηρεσίες. Κυρίως, όμως, να αναπτύσσεται τουριστικά αλλά παράλληλα να σέβεται το περιβάλλον, την αρχιτεκτονική κληρονομιά και την πολιτισμική παράδοση”.
Συνεκδότης του TravelDailyNews Media Network από το 1999 που περιλαμβάνει τρεις εκδόσεις για τη Διεθνή αγορά, τις αγορές της Ασίας και του Ειρηνικού και την αγορά της Ελλάδας και της Κύπρου.
Είναι υπεύθυνος για την στρατηγική ανάπτυξη του δικτύου, τις συνέργειες, και τη διεθνή αγορά.
