Η περιοχή απευθύνεται σε ταξιδιώτες που αναζητούν το άθικτο και το αυθεντικό, σε αυτούς που αναζητούν έναν προορισμό μακριά από την εμπορευματοποίηση και τον κομφορμισμό του υπερανεπτυγμένου τουρισμού.
«…Μια μέρα σκοπεύω να γράψω έναν ταξιδιωτικό οδηγό που θα έχει μονάχα χάρτες και διευθύνσεις ξενοδοχείων και τις υπόλοιπες σελίδες λευκές. Ετσι οι άνθρωποι θα είναι αναγκασμένοι να δημιουργήσουν το δικό τους μοναδικό δρομολόγιο, να ανακαλύψουν μόνοι τους τα εστιατόρια, τα μνημεία και τα θαυμαστά πράγματα που έχει κάθε πόλη αλλά δεν αναφέρονται ποτέ, γιατί η ιστορία που μας είπαν δεν τα συμπεριέλαβε στο κεφάλαιο “επισκεφθείτε τα οπωσδήποτε”…»
Paulo Coelho (2005, Ζαχίρ)
Το ολιγοήμερο ταξίδι μου στην ευρύτερη περοχή του Κάτω Νευροκοπίου είναι ακριβώς αυτό. Αρχή καλοκαιριού και το κρύο αεράκι καλά κρατεί! Το μεγαλείο της φύσης, της σπάνιας χλωρίδας και πανίδας, σου προσφέρονται απλόχερα για να τα ανακαλύψεις, με το αυτοκίνητο, το ποδήλατο, αλλά και με πεζοπορίες. Οι μικροκλιματικές συνθήκες της περιοχής, οι συχνές εναλλαγές μέσα στη μέρα της θερμοκρασίας, αλλά και τα ελαφρώς όξινα και αμμώδη εδάφη έχουν κάνει διάσημες για τη νοστιμιά τις πατάτες Νευροκοπίου (ΠΓΕ). Ακολουθούν τα φασόλια ως βασική καλλιέργεια (μικρόσπερπα, γίγαντες, μαρμπουνοφάσουλα, μαύροι γίγαντες, όλα ΠΓΕ) και η αρώνια που ανήκει στα super foods. Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσονται στην περιοχή και αμπελώνες, αφού λόγω της κλιματικής αλλαγής οι παραγωγοί από τα νότια του νομού έρχονται βορειότερα, σε μεγαλύτερο υψόμετρο, για να προστατεύσουν την παραγωγή τους από τις υψηλές θερμοκρασίες. Εγκατέστησε ήδη 350 στρ. Αμπέλια ο Κώστας Λαζαρίδης στο Κατάφυτο, στις πλαγιές του Όρβηλου. Περίφημα διεθνώς είναι και τα μάρμαρα στην περιοχή του Βώλακα και του Γρανίτη, όπου τα λατομεία τους απασχολούν μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Η περιοχή απευθύνεται σε ταξιδιώτες που αναζητούν το άθικτο και το αυθεντικό, σε αυτούς που αναζητούν έναν προορισμό μακριά από την εμπορευματοποίηση και τον κομφορμισμό του υπερανεπτυγμένου τουρισμού.
Ο Δήμος Νευροκοπίου Δράμας έχει 7.800 κατοίκους και περιτριγυρίζεται από τους επιβλητικούς όγκους του Φαλακρού και του Όρβυλου. Χωρίζεται σε 17 τοπικές κοινότητες που δεν θα σε ενθουσιάσουν από τη γραφικότητα των οικισμών τους, αλλά θα σε βάλουν στη διαδικασία της ανακάλυψης και της αληθινής απόλαυσης του γνήσιου, του μοναδικού, του σεβασμού στο μέτρο και τον άνθρωπο. Η άμεση συναναστροφή, ο αυθορμητισμός ταυτόχρονα με μια ντροπαλοσύνη, η γλώσσα του σώματος, η μη λεκτική συναισθηματική επικοινωνία με τους ανθρώπους εδώ, σε γυρνούν πίσω (ή μήπως σε πάνε πολύ μπροστά;) στις πραγματικές ανάγκες, τις ουσιαστικές αξίες στη ζωή…
Τα ζώα εντάσσονται με αρμονία στις εικόνες που δεν θα ξεχάσεις ποτέ από την περιοχή. Στους δρόμους, μέσα στα χωριά, στις πλαγιές, παντού τα συναντάς ελεύθερα να βιώνουν τη δική τους καθημερινότητα. Κοπάδια με αγελάδες επιστρέφουν βιαστικά στο σπίτι τους το σούρουπο για το άρμεγμά τους, μια ομάδα αλόγων με τα πουλαράκια τους διασχίζουν τον δρόμο για να συνεχίσουν τη βοσκή τους στην απέναντι πλαγιά, δυο γουρουνάκια κυνηγιούνται δίπλα από το ξενοδοχείο μας!
Το φαγητό είναι παντού τίμιο. Εξαιρετικής ποιότητας ντόπια κρέατα, πατάτες φτιαχμένες με διάφορους τρόπους, φασολάδες στο τσουκάλι, λουκάνικα, μέχρι και πέστροφα από τους Ποταμούς, μαζί με τα εξαιρετικά Δραμινά κρασιά ολοκληρώνουν μια αληθινή εμπειρία για τον ταξιδευτή. Στις ταβέρνες συχνά συναντάς οικογένειες και παρέες που ήρθαν εδώ για φαγητό από τις κοντινές πόλεις της Βουλγαρίας!
Μια περιοχή που θέλεις να ξανάρθεις. Για να τα δεις όλα. Χρειάζονται αρκετές υποδομές ακόμα και κυρίως χρειάζεται να πιστέψει ο ίδιος ο τόπος στην υψηλή του αξία. Αναρωτιέμαι, ποια είναι η σωστή συνταγή ανάπτυξης. Πόσο αλάτι και πόσο πιπέρι να προσθέσεις για να δημιουργήσεις οικονομική-τουριστική ανάπτυξη στον τόπο, διατηρώντας την ομορφιά και την αυθεντικότητα στο περιβάλλον και τους ανθρώπους;
Ο Βώλακας
Αν και είναι το ορμητήριο των φίλων των χειμερινών σπορ για το χιονοδρομικό κέντρο Φαλακρού, δεν έρχεσαι εδώ μόνο το χειμώνα. Βρίσκεται στα 900 μέτρα υψόμετρο και είναι αρκετά οργανωμένο με ξενώνες εστιατόρια και καφέ που το βράδυ μεταμορφώνονται σε bar. Είναι ιδανικός προορισμός και για δροσερές καλοκαιρινές διακοπές, σε μοναδική φύση, που δεν θα βαρεθείς καθόλου. Εχει κοντά μονοπάτια για περπατήματα, νόστιμο φαγητό, μοναδικές εκκλησιές (μέσα στο χωριό Προφήτης Ηλίας, τρίκλιτη βασιλική του 1840 με χρωματιστό ξυλόγλυπτο τέμπλο, στο ρέμα Μελισσόμανδρας και μέσα στα πλατάνια και τα σκλήθρα ο Αγιος Ραφαήλ) και καταρράκτες με βάθρες που μετατρέπονται σε ανανεωτικές «πισίνες» για κολύμπι.
Το καλοκαίρι ο Βώλακας ζωντανεύει ως καλλιτεχνικό χωριό με τη διοργάνωση Volax – Village of Culture & Art Experience. Φέτος, από τις 24 Ιουλίου έως τις 12 Αυγούστου, το χωριό θα φιλοξενεί σημαντικές καλλιτεχνικές προσωπικότητες, σεμινάρια μουσικής και χορού για παιδιά και μεγάλους! Η πρώτη εβδομάδα θα έχει ήχους τζαζ και κλασικής μουσικής, η δεύτερη παραδοσιακή ανατολίτικη και βυζαντινή, ενώ η τρίτη μουσική των Βαλκανίων. Οπου και αν αποφασίσετε να μείνετε, πρέπει να δοκιμάσετε το φαγητό στο εστιατόριο του ξενοδοχείου «Αλώνι του Κυρ’ Θανάση», όπου θα σας εντυπωσιάσουν η σιτεμένη 80 ημέρες μοσχαρίσια σπαλομπριζόλα, τα Βωλακιότικα λουκάνικα και το σιγομαγειρεμένο κρεατάκι στη στάμνα που βγαίνει από τον ξυλόφουρνο…
Το Οχυρό Λίσσε
Και φυσικά ο τόπος είναι γεμάτος ιστορία. Ένα από τα 21 Οχυρά της αμυντικής Γραμμής Μεταξά που βρίσκονται κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων και σε υψόμετρο 771 μ. είναι το Λίσσε. Απέχει μόλις 2 χλμ. από το χωριό του Νευροκοπίου και την εποχή του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, την περίοδο της γερμανικής εισβολής, μερικές από τις πιο σκληρές και δύσκολες μάχες εναντίον των γερμανικών και βουλγαρικών μεραρχιών δόθηκαν εδώ.
Αποτελεί το μεγαλύτερο οχυρωματικό έργο της νεότερης ελληνικης ιστορίας και βρίσκεται κρυμμένο στα σωθικά ενός βράχου από γρανίτη. Απ’ έξω δεν μπορείς να διανοηθείς ότι έχει δέκα υπόγεια συγκροτήματα με κοιτώνες, ιατρείο, αποθήκες με πυρομαχικά, γραφεία, δεξαμενές νερού και μαγειρεία. Το Οχυρό Λίσσε ήταν το μοναδικό το οποίο δεν έπεσε από τις ναζιστικές δυνάμεις, αλλά παραδόθηκε μετά τη συνθηκολόγηση της Ελλάδας.
Σήμερα, ο επισκέπτης του μπορεί να περιηγηθεί μαζί με ξεναγό σε μια από τις στοές και να παρακολουθήσει ένα ενδιαφέρον ντοκυμαντέρ με όλη την ιστορία στο ανακαινισμένο μικρό μουσείο που υπάρχει. Γύρω-γύρω εκτίθενται δείγματα ατομικού οπλισμού της εποχής, όπως πιστόλια, τυφέκια, αραβίδες και αυτόματα όπλα.
Μόλις τον Απρίλιο φέτος, εγκαινιάστηκε κάτω, στο χωριό Οχυρό, μια εντυπωσιακή Virtual Reality αίθουσα, όπου φορώντας ειδικά γυαλιά και ακουστικά ζεις την εμπειρία μιας ιστορικής μάχης του ’40 παράλληλα με μια συγκινητική αφήγηση.
Το Παγονέρι και το λαογραφικό του μουσείο
Το ακριτικό χωριό βρίσκεται κοντά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και έχει χαρακτηρισθεί από το 1983 ως παραδοσιακός οικισμός. Και είναι στ’ αλήθεια από τα ελάχιστα που συναντήσαμε! Το κέντρο του χωριού «βλέπει» στο Φαλακρό και το μοναδικό του καφενείο είναι γεμάτο λιγομίλητους ηλικιωμένους. Η περιοχή είναι γεμάτη καρυδιές, έτσι στις αρχές Οκτωβρίου κάνουν και Γιορτή Καρυδιού. Τα τελευταία χρόνια ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παγονεριτών αναβίωσε και το αρχαίο δρώμενο των Αράπηδων την ημέρα των Θεοφανείων (μαυρίζουν τα πρόσωπά τους και χορεύουν φορώντας προβιές ζώων και κουδούνια).
Στη μικρή πλατεία, δίπλα στο καφενείο, το παλιό σπίτι του Δημήτρη Μανιού, που είναι και Πρόεδρος του χωριού, έχει μετατραπεί σε λαογραφικό μουσείο. Αγροτικά εργαλεία, αντικείμενα καθημερινής χρήσης και σκεύη της περιοχής εκτίθενται σε όλους τους χώρους του παραδοσιακού δίπατου σπιτιού. Τα αρκετά υπνοδωμάτιά του ψιθυρίζουν ιστορίες της πολυμελούς οικογένειας και αναπολούν τα χρόνια που ήταν γεμάτα φωνές από νύφες, παιδιά και εγγόνια.
Η σύζυγος του Προέδρου, η Αναστασία, διατηρεί στο ψηλότερο σημείο του χωριού ένα εργαστήρι παραδοσιακών προϊόντων που αξίζει να φτάσεις μέχρι εκεί. Εχει καλά προϊόντα με πρώτες ύλες της περιοχής, αλλά πρέπει να ξαναπάω για να αγοράσω συγκλονιστικό βουβαλίσιο καβουρμά και κασέρι από βουβαλίσιο γάλα.
Η ποδηλατική διαδρομή EuroVelo
Ο Δήμος Κάτω Νευροκοπίου με επιμονή και σωστή προετοιμασία, ολοκλήρωσε τις διαδικασίες και συγκέντρωσε τις προϋποθέσεις, ώστε για πρώτη φορά στη χώρα μας, παρουσιάζεται ολοκληρωμένη σήμανση τμήματος ποδηλατικής διαδρομής EuroVelo, και συγκεκριμένα τμήματος της πολιτιστικής ποδηλατικής διαδρομής EuroVelo 13, που διασχίζει τον Δήμο. Η πιστοποίηση του συγκεκριμένου τμήματος της διαδρομής EV13 αποτελεί το πρώτο σημαντικό βήμα για τον τομέα του ποδηλατικού τουρισμού, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Η διαδρομή EuroVelo 13 που λέγεται «Το Σιδηρούν Παραπέτασμα», αποτελεί πυλώνα για το EuroVelo σε όλη την Ευρώπη, αφού είναι η πρώτη ποδηλατική διαδρομή που αναγνωρίστηκε και ως πολιτιστική διαδρομή (30/4/2019), από τη Διευρυμένη Μερική Συμφωνία Πολιτιστικών Διαδρομών (ΔΜΣ) του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ο Δήμος Κάτω Νευροκοπίου με την υλοποίηση αυτού του έργου σηματοδοτεί δυναμικά και ουσιαστικά τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη στην Ελλάδα.
Κατερίνα Δρόσου
H Κατερίνα Δρόσου είναι δημοσιογράφος εξειδικευμένη στο ταξίδι, το κρασί και τα ποτά, την τροφή και τη γαστρονομία. Με την ομάδα συνεργατών της έχει δημιουργήσει σχετικά με τον χώρο συνέδρια και βραβεία (Hotel of the Year Awards, Tourism Awards, Restaurant100, Estia Awards, Restaurant Management Conference κ.ά.). Αποτελεί μέλος της Chaîne des Rôtisseurs (Διεθνής Σύνδεσμος Γαστρονομίας που ιδρύθηκε στη Γαλλία και δρα από το 1248) και του διεθνούς γαστρονομικού κινήματος Slow Food. Είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη και ασχολείται με θέματα που αφορούν τον βιώσιμο τουρισμό, τη σπατάλη τροφίμων, την κυκλική οικονομία, το κλίμα και το νερό. Αγαπά τους ανθρώπους, τα ζώα, τη φωτογραφία, το ταξίδι και το φαγητό και ονειρεύεται, όταν μεγαλώσει (κι άλλο) να γίνει αγρότισσα.
