Η γυναικεία χειραφέτηση, ο ρόλος και η συμβολή της γυναίκας στο κοινωνικό και οικονομικό προσκήνιο της παγκόσμιας πολιτικής και ανάπτυξης. Η σημαντικότητα της γυναικείας ενδυνάμωσης στον τουρισμό.
Από τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, η γυναικεία απασχόληση και γενικότερα η θέση της γυναίκας στις περιοχές με παραδοσιακές αγροτικές οικονομίες, χαρακτηρίζεται ως περιθωριακή. Χαρακτηρισμός που κατά κύριο λόγο προσδίδεται λόγω κοινωνικών προκαταλήψεων, βαθιά ριζωμένων και σαφώς μη ρεαλιστικών, καθώς η παράλληλη συνδρομή της γυναίκας σε οικογένεια και οικονομικές δραστηριότητες μέσα σε οικογενειακού τύπου επιχειρήσεις, τόσο στα νησιά όσο και σε ορεινές περιοχές, είναι πολύπλευρη.
Από τον κλάδο της γεωργίας και της κτηνοτροφίας προήλθε σημαντικός αριθμός γυναικών που επάνδρωσαν τις πρώτες τουριστικές επιχειρήσεις: κυρίως σε θέσεις άνευ εξειδίκευσης, μικρής εποχικότητας, χωρίς επαγγελματική εξέλιξη και πολλές φορές χωρίς ασφαλιστική κάλυψη (όταν πρόκειται για οικογενειακές μικρές/μεσαίες τουριστικές επιχειρήσεις π.χ. ενοικιαζομένων δωματίων, εμπορικών καταστημάτων κ.α.).
Από το 1990 και έπειτα η θέση των γυναικών στις τοπικές κοινωνίες βελτιώθηκε, εξαιτίας της έντονης κινητικότητας σε κοινωνία και σε επαγγέλματα αλλά και της αναγκαιότητας του εργασιακού καταμερισμού. Παρόλη τη σπουδαιότητα του γυναικείου ρόλου σε οικονομία και κοινωνία και την συστηματική συμβολή της γυναικείας εργασιακής υπόστασης στην οικονομική ανάπτυξη και ευημερία του ελληνικού τουρισμού, η αυτονόμηση και ανέλιξη της γυναίκας υπήρξε μέχρι σήμερα «υπό όρους» και σαφώς «μερική» (Ελληνική Τουριστική Ανάπτυξη και Πολιτική, Π. Τσάρτας, Ευθ. Σαραντάκου, Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ, 2022).
Και ενώ με το πέρασμα των χρόνων και των κοινωνικό – οικονομικών εξελίξεων η επαγγελματική συμμετοχή των γυναικών αυξήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, στον κλάδο του τουρισμού αυτό δεν σήμανε και την άμεση ενίσχυση της παραμέτρου του γυναικείου φύλου ως κριτήριο επαγγελματικής εξέλιξης, αλλά με κάθετες και οριζόντιες διακρίσεις και περιορισμούς ιεραρχικής ανέλιξης και οικονομικής αναβάθμισης, συνέβαλε στο φαινόμενο της ‘γυάλινης οροφής’.
Τα στερεότυπα και οι διακρίσεις κατά του γυναικείου φύλου (αλλά και όλων των εργαζόμενων μειονοτήτων), αν και σε αναλογία 56% των εργαζομένων στον ξενοδοχειακό κλάδο είναι γυναίκες (από χώρες – μέλη OECD), εμποδίζουν, μέσα από μη ορατά εμπόδια, να καταλάβουν οι γυναίκες διοικητικές θέσεις οδηγώντας τοιουτοτρόπως στο φαινόμενο της ‘Γυάλινης Οροφής – Glass Ceilling’. Έτσι, βλέπουμε θέσεις στον ξενοδοχειακό κλάδο να ΄΄θεωρούνται αποκλειστικά γυναικείες΄΄ πχ. οροφοκομεία, ενώ θέσεις διοικητικές και διευθυντικές καθαρά ανδροκρατούμενες και τα στερεότυπα να ορίζουν, ανάλογα με το φύλο, εργασιακούς και κοινωνικούς ρόλους (Διοικώντας τις Τουριστικές Επιχειρήσεις, Θ. Σταυρινούδης, Χ. Κακαρούγκας, Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ, 2022).
Παγκόσμιες μελέτες αποδεικνύουν τις διακρίσεις λόγω φύλου (καθώς «το φύλο» αποτελεί τον πυρήνα της ανθρώπινης ταυτότητάς) και την δυνατή συσχέτιση της προόδου και οικονομικής ευημερίας των χωρών με τη μείωση του χάσματος των φύλων. Η ενδυνάμωση και εκπαίδευση κοριτσιών και γυναικών αποτελούν τον μοχλό ανάδειξης του ταλέντου και της ικανότητας τους στην ηγεσία όλων των επιπέδων μιας παγκόσμιας ανταγωνιστικής οικονομίας καθιστώντας τα θεμελιώδη στοιχεία της επιτυχίας και ευημερίας, σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο.
Η ποιότητα και η βελτίωση των συνθηκών εργασίας στον τουρισμό συμβάλλουν στην ενδυνάμωση των γυναικών μέσα από τη δημιουργία οικονομικών ευκαιριών με ισότητα και αξιοπρέπεια. Σύμφωνα με τους Smith et al. (2003) ως ‘ενδυνάμωση των γυναικών’ ορίζεται: «Η δύναμη των γυναικών σε σχέση με τους άνδρες στα νοικοκυριά, τις κοινότητες και τα έθνη στα οποία ζουν». Με πρώτη παράμετρο, τη σχετική δύναμη των γυναικών στη λήψη αποφάσεων προς τους συντρόφους τους (π.χ. εντός του νοικοκυριού) και δεύτερη, τη σχετική ισχύ των γυναικών έναντι των ανδρών σε ολόκληρη την κοινότητα, όσον αφορά την ισότητα (π.χ. εκτός νοικοκυριού).
Η συμμετοχή των γυναικών ανά τον κόσμο στον τουρισμό είναι υψηλή: οι γυναίκες συμμετέχουν ως εργαζόμενες ή οικοδέσποινες αλλά και ως τουρίστριες. Οι γυναίκες εξαιτίας της μεγάλης συμμετοχής τους στις αποφάσεις των νοικοκυριών, με παγκόσμια συμμετοχή 80% στην κατανάλωση, έχουν την μεγαλύτερη επιρροή στις αποφάσεις των ταξιδιών. Επίσης, οι γυναίκες έχουν υψηλότερο επίπεδο ανησυχίας για το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη, συμβάλλοντας ενεργά στην ανάπτυξη ενός πιο βιώσιμου και υπεύθυνου τουρισμού.
Η Γιώτα Μοσχοπουλίδου είναι πτυχιούχος Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων και Απόφοιτη Μεταπτυχιακού ΔΠΜΣ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με επιστημονική κατεύθυνση “Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη”.
Δραστηριοποιείται ως Επιστημονική Σύμβουλος Τουριστικής Ανάπτυξης, με πολυετή εμπειρία στο φάσμα του τουριστικού γίγνεσθαι και εξειδίκευση στο Τουριστικό Μάρκετινγκ και την Περιφερειακή Ανάπτυξη.
Ως επιστημονική συντάκτρια του TravelDailyNews αρθρογραφεί πάνω σε θέματα Ανάπτυξης/Βιωσιμότητας/Καινοτομίας- Τεχνολογίας/Εναλλακτικών Μορφών και Πολιτισμού. Είναι υπεύθυνη για τις βιβλιοπαρουσιάσεις του επιστημονικού κλάδου του τουρισμού.
