Η αναπάντεχη εμφάνιση της πανδημίας Covid-19 έφερε στο φως την ρευστότητα και την ευαισθησία του κλάδου των ταξιδιωτικών υπηρεσιών, ενώ ταυτόχρονα επισημαίνει την ευελιξία του τουριστικού τομέα. Αυτή η ευελιξία εκδηλώθηκε μέσα από τη σχετικά γρήγορη ανάκαμψη του κλάδου, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, η κρίση αποκάλυψε επίσης ένα σημαντικό πρόβλημα: τη δυσκολία στην εύρεση κατάλληλου προσωπικού σε παγκόσμια κλίμακα, προβληματισμός που παραμένει επίκαιρος στον οικονομικό χάρτη του κλάδου.
Αρχές δεκαετίας του 1990 και οι σχολές του τουρισμού άρχισαν να θεωρούνται the next best thing στο χώρο των σπουδών ή τελικά και όχι… Στη Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας, όπου φοίτησα, ήταν μαζί μας οι Λογιστές, τα παιδιά της Διοίκησης και εμείς οι “Τουρίστες” όπως μάς λέγανε. Μια σχολή αντιφάσεων: μας συγχέαν πάντα με τις σχολές μαγείρων και σερβιτόρων αλλά μας “χρύσωναν” ανέκαθεν με την νεραϊδόσκονη των διακοπών και της πολυτέλειας.
Κανείς δεν καταλάβαινε επί της ουσίας πως ήμασταν φοιτητές (σπουδαστές για την ακρίβεια) της Διοίκησης, παρά μόνο κάποιοι καθηγητές που δίδασκαν Οικονομία, Στατιστική, Λογιστική,
Μάρκετινγκ κ.ά. Τα μεταπτυχιακά λίγα, έως ανύπαρκτα και τα καλύτερα στο εξωτερικό. Η ανάδειξη του ταλέντου και η ανέλιξη συντελούνταν κατά κύριο λόγο μέσα από την επαγγελματική επιμονή – προσήλωση στη δουλειά, με συνέπεια και αφοσίωση στην υπηρεσία του ανθρώπου (service) και την ευλαβική στήριξη της διοικητικής ιεραρχίας.
Εμείς βέβαια, παραμέναμε οι λεγόμενοι “Τουρίστες” αν και ήμασταν οι πιο “στρατιώτες” στη δουλειά μας: με άπειρες ώρες δουλειάς, με το χαμόγελο στα χείλη και το περιβόητο μότο του πελάτη “I wanna see your manager” να ηχεί στο “είναι” μας. Πολλοί δεν αντέξανε και απορροφήθηκαν από άλλους τομείς της οικονομίας, με λιγότερα λεφτά μεν, αλλά με μία σταθερότητα στην εποχικότητα και στα ωράρια. Ο κλάδος αναπτύχθηκε από εκείνη την εποχή, υπέρ του δέοντος και μάλιστα συμπεριέλαβε πέραν του ξενοδοχειακού τομέα εταιρείες όπως, τουριστικά γραφεία και σταδιακά λοιπές επιχειρήσεις, αμιγώς προσκείμενες στην εξυπηρέτηση του πελάτη και δη του τουρίστα.
Από το 1989, όπου συστάθηκε το Υπουργείο Τουρισμού, υπάρχει μια συνεχόμενη αγωνία σε ποιο ακριβώς κομμάτι της οικονομίας και της πολιτείας ανήκει η Τουριστική Ανάπτυξη της χώρας: To 1991 οι υπηρεσίες του υπουργείου μεταφέρονται στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, το 1993 ξαναδημιουργείται ως Υπουργείο Τουρισμού, με αποσπάσεις υπηρεσιών από το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, για να συγχωνευτεί το 1996 στο Υπουργείο Ανάπτυξης μαζί με τα Υπουργεία Βιομηχανίας, Ενέργειας – Τεχνολογίας και Εμπορίου. Ανασυστάθηκε το 2004 ως Υπουργείο
Τουρισμού, με απόσπαση της Γενικής Γραμματείας Τουρισμού από το Υπουργείο Ανάπτυξης. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς μετονομάστηκε σε Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης. Το 2009 τα
Υπουργεία Τουριστικής Ανάπτυξης και Πολιτισμού συγχωνεύθηκαν στο Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Το 2012 συστάθηκε το Υπουργείο Τουρισμού με υπηρεσίες του πρώην Υπουργείου
Τουριστικής Ανάπτυξης, το 2015 συγχωνεύθηκε το Υπουργείο Τουρισμού σε Υπουργείο Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού, μαζί με το Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου και το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Το 2016 συστάθηκε το Υπουργείο Τουρισμού από το σύνολο των υπηρεσιών που ανήκαν στο Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού (mintour.gov.gr).
Και μέσα στην αγωνία του “τίνους είσαι εσύ παιδ΄μ΄”, η χώρα απέκτησε αρκετά πρόσφατα την Βαριά της Βιομηχανία. Ο όρος φυσικά μη αποδεκτός από το μεγαλύτερο τμήμα των οικονομολόγων, καθώς ο ορισμός της αποκαλεί ως βαριά βιομηχανία “τη βιομηχανία που περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά, όπως μεγάλα και βαριά προϊόντα, μεγάλο και βαρύ εξοπλισμό και εγκαταστάσεις (όπως βαρύς εξοπλισμός, μεγάλες εργαλειομηχανές, τεράστια κτίρια και υποδομές μεγάλης κλίμακας) ή περίπλοκες ή πολλές διαδικασίες. Λόγω αυτών των παραγόντων, η βαριά βιομηχανία συνεπάγεται υψηλότερη ένταση κεφαλαίου από ότι η ελαφριά βιομηχανία, και συχνά είναι επίσης πολύ πιο κυκλική στις επενδύσεις και στην εργασιακή απασχόληση.” (Investopedia.com, el.wikipedia.org).
Η απρόσμενη όμως πανδημία του Covid-19 απέδειξε πως τα πάντα είναι ρευστά και η προσφορά υπηρεσίας ένας πολύ ευαίσθητος κλάδος, τεκμηρίωσε την ευελιξία του τουριστικού τομέα μέσα
από τη σχετικά άμεση ανάκαμψή του, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα αποκάλυψε το μέγα πρόβλημα της ευρέσεως προσωπικού στον παγκόσμιο οικονομικό
χάρτη.
Και ενώ η έκθεση Brundtland όρισε το 1987 τη βιώσιμη / αειφορική ανάπτυξη ως “την ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες” (Ηνωμένα Έθνη, 1987), εμείς παλεύουμε μετά τον Κορωνοϊό να κάνουμε τη βιωσιμότητα πράξη ξεκινώντας από την επιχειρηματικότητα, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψιν μας την ολιστικότητά της, αλλά και τη σημαντικότητά της στο πολιτικό πεδίο, όπου ο όρος βιωσιμότητα σχετίζεται και με τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.
Η Γιώτα Μοσχοπουλίδου είναι πτυχιούχος Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων και Απόφοιτη Μεταπτυχιακού ΔΠΜΣ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με επιστημονική κατεύθυνση “Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη”.
Δραστηριοποιείται ως Επιστημονική Σύμβουλος Τουριστικής Ανάπτυξης, με πολυετή εμπειρία στο φάσμα του τουριστικού γίγνεσθαι και εξειδίκευση στο Τουριστικό Μάρκετινγκ και την Περιφερειακή Ανάπτυξη.
Ως επιστημονική συντάκτρια του TravelDailyNews αρθρογραφεί πάνω σε θέματα Ανάπτυξης/Βιωσιμότητας/Καινοτομίας- Τεχνολογίας/Εναλλακτικών Μορφών και Πολιτισμού. Είναι υπεύθυνη για τις βιβλιοπαρουσιάσεις του επιστημονικού κλάδου του τουρισμού.
