Οι διατάξεις, που προβλέπουν την ελάχιστη χρονική διάρκεια και το ελάχιστο μίσθωμα για τις συμβάσεις εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό, εγείρουν ζητήματα αντισυνταγματικότητας.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, σε όλα τα νησιά, πλην της Κρήτης (και της Εύβοιας), κατά την περίοδο από την 1η Απριλίου έως και την 31η Οκτωβρίου, η ελάχιστη χρονική διάρκεια της ολικής εκμίσθωσης αυτοκινήτου με οδηγό ορίζεται σε μισή ώρα. Αντιθέτως, στην Κρήτη, η ελάχιστη χρονική διάρκεια ορίζεται σε τρεις ώρες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Το ίδιο ισχύει και για το ελάχιστο μίσθωμα, το οποίο σε όλα τα νησιά, πλην της Κρήτης (και της Εύβοιας), ορίστηκε στα 36 ευρώ. Ενώ για την Κρήτη ορίστηκε στα 82 ευρώ (υπερδιπλάσιο). Η ως άνω διαφοροποίηση
της Κρήτης από τα υπόλοιπα ελληνικά νησιά δεν εξυπηρετεί κανέναν απολύτως λόγο δημοσίου συμφέροντος και, ως εκ τούτου, το καθεστώς που ισχύει στα υπόλοιπα νησιά θα πρέπει να επεκταθεί, για λόγους ισότητας, και στην Κρήτη. Ειδικότερα:
Όσον αφορά καταρχήν στην ελάχιστη χρονική διάρκεια της σύμβασης εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτου με οδηγό, στη διάταξη της περίπτωσης 1, της υποπαραγράφου Η2, της παραγράφου Η, του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, ορίζεται ότι “επιτρέπεται στα τουριστικά γραφεία και στα γραφεία ενοικιάσεως αυτοκινήτων … η ολική εκμίσθωση με οδηγό μέσω προκρατήσεως με αντίστοιχη σύμβαση ελάχιστης διάρκειας τριών (3) ωρών, Επιβατηγών Ιδιωτικής Χρήσης (Ε.Ι.Χ.) αυτοκινήτων … Ειδικά για τα νησιά της χώρας, πλην της Κρήτης και της Εύβοιας, και για την περίοδο από την 1η Απριλίου έως και την 31η Οκτωβρίου κάθε έτους, η ελάχιστη διάρκεια της σύμβασης ολικής εκμίσθωσης με οδηγό μέσω προκρατήσεως ορίζεται σε μισή ώρα”.
Όσον αφορά δε στο ελάχιστο μίσθωμα, αυτό δεν υπήρχε στο αρχικό κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας των επιχειρήσεων εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό. Προβλέφθηκε για πρώτη φορά με το άρθρο 106 του ν. 4530/2018, με το οποίο προστέθηκε στην περίπτωση 4 της υποπαραγράφου Η2 της παραγράφου Η του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, η φράση «το ελάχιστο μίσθωμα». Το άρθρο αυτό εισήχθη με βουλευτική τροπολογία (με πρωτοβουλία μάλιστα της Χρυσής Αυγής), η οποία έγινε αποδεκτή από τον τότε Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών. Όπως προκύπτει από τα πρακτικά της Βουλής, της Συνεδρίασης της 22-3-2018, ο ομιλών βουλευτής της Χρυσής Αυγής αναφέρει χαρακτηριστικά, ότι “είμαστε θετικοί στο ότι εισακούστηκε μια πρόταση της Χρυσής Αυγής. Αφορά την τροπολογία με γενικό αριθμό 1519 και ειδικό αριθμό 16. Θα την υπερψηφίσουμε, γιατί ήταν άλλωστε πρόταση δική μας αυτή. Είμαστε ευχαριστημένοι που την αποδέχτηκε ο κύριος Υπουργός” (σελ. 42).
Σύμφωνα, λοιπόν, με την ως άνω περίπτωση 4, της υποπαραγράφου Η2 της παραγράφου Η του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, όπως ισχύει σήμερα, “με κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και Τουρισμού ορίζονται οι όροι και προϋποθέσεις σύστασης και λειτουργίας των επιχειρήσεων της περίπτωσης 1 ως προς την άσκηση της δραστηριότητας αυτής, τα προσόντα των οδηγών, το ελάχιστο μίσθωμα, καθώς και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος”.
Ακολούθως, με την ΚΥΑ 2546/1683/2020 (ΦΕΚ Β΄ 2200) των ως άνω Υπουργείων, το ελάχιστο μίσθωμα προσδιορίστηκε τελικά σε 36 ευρώ για όλα τα νησιά πλην της Κρήτης και της Εύβοιας και σε 82 ευρώ για την Κρήτη, την Εύβοια και την ηπειρωτική Ελλάδα. Ειδικότερα, σύμφωνα με την ισχύουσα σήμερα διάταξη της ως άνω ΚΥΑ, «καθορίζεται … το ελάχιστο τίμημα της μίσθωσης για τα Επιβατηγά Ιδιωτικής Χρήσης (Ε.Ι.Χ.) αυτοκίνητα που εκμισθώνονται, με οδηγό, ολικώς μέσω προκρατήσεως με αντίστοιχη σύμβαση ελάχιστης διάρκειας τριών (3) ωρών στα ογδόντα δύο ευρώ (82 €). Αντιστοίχως, το ελάχιστο τίμημα της μίσθωσης με σύμβαση ελάχιστης διάρκειας τριάντα λεπτών (30΄), ορίζεται στα τριάντα έξι ευρώ (36 €)”.
Οι παραπάνω διατάξεις, που προβλέπουν την ελάχιστη χρονική διάρκεια και το ελάχιστο μίσθωμα για τις συμβάσεις εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό, εγείρουν προφανώς ζητήματα αντισυνταγματικότητας. Καταρχήν, για παράβαση της συνταγματικής αρχής της ισότητας (άρθρο 4 παρ. 1 του Συντάγματος), που ορίζει ότι “oι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου”, όσον αφορά στη διαφοροποίηση της Κρήτης (και της Εύβοιας) από τα υπόλοιπα νησιά, τόσο ως προς το ζήτημα της ελάχιστης χρονικής διάρκειας των συμβάσεων όσο και ως προς το ζήτημα του ελάχιστου μισθώματος. Διότι, προφανώς, το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας δύο επιχειρήσεων που ασκούν την ίδια ακριβώς δραστηριότητα, δεν μπορεί να εισάγει τέτοιες και τόσο σοβαρές διαφοροποιήσεις, χωρίς να συντρέχει κάποιος σοβαρός και επιτακτικός λόγος δημοσίου συμφέροντος.
Αλλά και γενικότερα, οι ως άνω περιορισμοί της ελάχιστης χρονικής διάρκειας και του ελάχιστου μισθώματος αντιβαίνουν προφανώς, τόσο στο Ελληνικό Σύνταγμα (άρθρα 5 παρ. 1, 25 παρ. 1 και 106 παρ. 2), όσο και στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρα 49 και 56 ΣΛΕΕ).
Για τους λόγους αυτούς, θα πρέπει, σε πρώτη φάση, δηλαδή από την επόμενη τουριστική περίοδο (2024), το καθεστώς που ισχύει στα υπόλοιπα νησιά, αναφορικά με την ελάχιστη χρονική διάρκεια της σύμβασης και το ελάχιστο μίσθωμα, να επεκταθεί, για λόγους ισότητας, και στην Κρήτη.
Διότι και στην Κρήτη συντρέχουν οι ίδιοι λόγοι δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση της διατάξεως του άρθρου 219Α του ν. 4512/2018 (που εισήχθη ως τροπολογία στο ν. 4549/2018), οδήγησαν στην πρόβλεψη μειωμένης ελάχιστης χρονικής διάρκειας και ελάχιστου μισθώματος στα υπόλοιπα τουριστικά νησιά κατά την περίοδο από την 1η Απριλίου έως και την 31η Οκτωβρίου. Πράγματι, σύμφωνα με την ως άνω αιτιολογική έκθεση, “με την προτεινόμενη ρύθμιση, για τα νησιά, (πλην Κρήτης και Εύβοιας), τα οποία κατά την τουριστική περίοδο … υποδέχονται το μεγαλύτερο μέρος των τουριστών, η ελάχιστη διάρκεια της σύμβασης ολικής εκμίσθωσης με οδηγό μέσω προκρατήσεως ορίζεται σε μισή ώρα. Λόγω του ανάγλυφου της περιοχής και των μικρών σχετικά αποστάσεων, της έλλειψης μέσων μαζικής μεταφοράς και της άφιξης και παραμονής τουριστών χωρίς δικό τους μεταφορικό μέσο, οι ανάγκες των συγκεκριμένων νησιών για εσωτερικές μετακινήσεις θα ικανοποιούνται καλύτερα με τον συγκεκριμένο τρόπο…”. Ενώ στην έκθεση αξιολόγησης συνεπειών ρυθμίσεων που συνοδεύει την ως άνω τροπολογία, αναφέρεται επιπλέον και, ότι «οι ρυθμίσεις κρίνονται αναγκαίες προκειμένου να υπάρξει το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο για την παροχή της συγκεκριμένης υπηρεσίας, ώστε να εξυπηρετείται ο μεγάλος αριθμός τουριστών και συγχρόνως να διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον”.
Προφανώς, λοιπόν, και για την Κρήτη συντρέχουν οι ως άνω λόγοι δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι συντρέχουν π.χ. για τη Ρόδο και την Κέρκυρα, καθώς πρόκειται ομοίως για ένα νησί που υποδέχεται, κατά την τουριστική περίοδο, μεγάλο αριθμό τουριστών. Κατά συνέπεια, οι υπηρεσίες των επιχειρήσεων εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό καλύπτουν και στην Κρήτη, την έλλειψη μέσων μαζικής μεταφοράς, καθώς και τις ανάγκες του νησιού για εσωτερικές μετακινήσεις, έτσι ώστε να εξυπηρετείται ο μεγάλος αριθμός τουριστών.
Και σε δεύτερη φάση, βεβαίως, θα πρέπει να τεθεί και ένας οδικός χάρτης για την πλήρη κατάργηση των ως άνω αντισυνταγματικών περιορισμών, με ορίζοντα το τέλος της παρούσας κυβερνητικής θητείας. Εάν βεβαίως στο ενδιάμεσο, οι περιορισμοί αυτοί δεν κριθούν ως αντισυνταγματικοί από το Συμβούλιο Επικρατείας, κάτι το οποίο θα επιδιώξουν τα Σωματεία των επιχειρήσεων εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό που δραστηριοποιούνται στο νησί της Κρήτης, προβαίνοντας σε όλες τις απαραίτητες προς τούτο νομικές ενέργειες.
Ο Δρ. Ιωάννης Γκιτσάκης είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω στη Θεσσαλονίκη, με ειδίκευση στις Δημόσιες Συμβάσεις και στις Συμβάσεις Παραχώρησης και ΣΔΙΤ, Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου και Σύμβουλος Επενδύσεων και Τουριστικών Επιχειρήσεων.
