Η ανάλυση εργασίας στον τουρισμό είναι κρίσιμη για την κατανόηση και βελτίωση των υπηρεσιών. Προσδιορίζει τα καθήκοντα, τις απαιτήσεις και τις δεξιότητες που χρειάζονται οι εργαζόμενοι για να προσφέρουν μια εξαιρετική εμπειρία φιλοξενίας, υποστηρίζοντας την ανάπτυξη και την εκπαίδευση.
Η εργασία στον τουριστικό κλάδο συνδέεται με τον άνθρωπο δεδομένου ότι ο τουρισμός είναι παροχή υπηρεσιών, πρώτα από όλα στο ξενοδοχείο και στα άλλα καταλύματα. Επίσης ο άνθρωπος είναι άμεσα εμπλεκόμενος στην εστίαση, στις μεταφορές και στις εκδρομές. Η κατανάλωση της τουριστικής υπηρεσίας παρέχεται με ενδιάμεσο τον υπάλληλο του ξενοδοχείου, ή άλλης επιχείρησης. Η φιλοξενία είναι προσωπική υπόθεση και σημαίνει γνώσεις, εμπειρίες, συνείδηση εργατικότητα, ευγένεια που όλα αυτά ονομάζονται επίπεδο.
Οι θέσεις που πρέπει να υπάρχουν για την υλοποίηση των στόχων της επιχείρησης δεν είναι πάντοτε οι ίδιες. Ως εκ τουτου η πρέπει να υπάρχει συνέπεια, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την εξέταση του βαθµού στον οποίο οι τωρινές εργασίες είναι απαραίτητες και συµβάλλουν στην επίτευξη των σκοπών. Επίσης, πρεπει να υπάρχει διαφοροποίηση ως προς το περιεχόµενο και τα προσόντα που πρέπει να έχουν αυτοί/ες που τις εκτελούν τις εργασίες.
Για το λόγο αυτό εκτελείται η λειτουργία της ανάλυσης εργασίας, η οποία αποτελεί διαδικασία συγκέντρωσης και καταγραφής των σηµαντικών δραστηριοτήτων που εκτελεί ένας εργαζόµενος, των απαιτήσεων και των τεχνικών των περιβαλλοντικών δεδοµένων της θέσης καθώς και των προσόντων, γνώσεων, ικανοτήτων και υπευθυνοτήτων που πρέπει να συνδυάζει για να υλοποιήσει επιτυχώς τα καθήκοντά του.
Η ανάλυση εργασίας την περιγραφή εργασίας,δηλαδή την αναλυτική περιγραφή του τι γίνεται, πως γίνεται, γιατί γίνεται και σε ποιο φυσικό χώρο γίνεται, τα καθήκοντα, τις υποχρεώσεις, τις δεξιότητες και τις ευθύνες του φορέα που εκτελεί την εργασία και αναµενόµενη πρότυπη απόδοση. Επίσης, πρεπει να παρακολουθούνται οι εντάσεις πάνω στις προδιαγραφές της εργασίας, δηλαδή τον , κατάλογο µε τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες που πρέπει να έχει ένας εργαζόµενος για να εκτελέσει επιτυχώς την εργασία.
Η ανάλυση εργασίας παρέχει εισροές σε µια σειρά άλλες ενέργειες. Τον υπολογισµό του πως οι αλλαγές στο περιβάλλον επηρεάζουν συγκεκριμένες εργασίες. Την ανακάλυψη στοιχείων της εργασίας που βοηθούν ή κρύβουν την ποιότητα της εργασιακής ζωής.
Τον προγραμματισμό για µελλοντικές απαιτήσεις στην απασχόληση. Τον συνδυασµό απαιτήσεων εργασίας των δημιουργούμενων θέσεων. Τον καθορισµό εκπαιδευτικών αναγκών για νέους και έµπειρους εργαζόμενους. Την εκπαίδευση πρέπει να είναι μεσα στον εργασιακό χρόνο. Τη δηµιουργία σχεδίων για ανάπτυξη ικανοτήτων των εργαζοµένων.
Τον ορισµό των ρεαλιστικών προτύπων απόδοσης.Την τοποθέτηση εργαζοµένων σε θέσεις που µπορούν να χρησιµοποιήσουν τα προσόντα τους αποτελεσµατικά ανάλογα με αυτά. Διαφορετικά χρειάζεται εκπαιδευση. Την δίκαιη αποζηµίωση των εργαζοµένων.
Η διαδικασία ανάλυσης εργασίας περιλαµβάνει τον προσδιορισµό των εργασιών που θα αναλυθούν και την µελέτη των υπαρχόντων στοιχείων και πληροφοριών στις διαδικασίες και στον εργασιακό χώρο. Την εξήγηση των λόγων που επιβάλλουν την ανάλυση εργασίας στους άµεσα και έµµεσα επηρεαζόµενους, δηλαδη να γνωρίζουν τη σημασία του έργου πουν τους έχει ανατεθεί. Τον ορισµό των προσώπων που συµµετέχουν στην ανάλυση και εξασφάλιση της συµµετοχής τους. Τον προσδιορισµό της µεθόδου ανάλυσης της εργασίας που θα ακολουθηθεί. Την εκτέλεση της ανάλυσης (συλλογή πληροφοριών και δεδοµένων).
Ιδιατερη σημασία πρεπει να δίνεται στη σύνταξη της περιγραφής και της προδιαγραφής της θέσης. Στην δηµιουργία βάσης δεδοµένων ανάλυσης για κάθε θέση εργασίας, η οποία πρέπει να είναι ενηµερωµένη. Η ανάλυση εργασίας συµβάλλει στην πλήρη καταγραφή και αξιολόγηση του περιεχόµενου και των προδιαγραφών της κάθε εργασίας. Στην σχετική διαδικασία πρέπει να λαµβάνεται υπόψη η αρνητική στάση των εργαζοµένων στις αλλαγές, αφού η ανάλυση µπορεί να οδηγήσει στον επαναπροσδιορισµό των καθηκόντων και των προδιαγραφών άρα σε αλλαγή. Για το λόγο αυτό είναι ουσιαστικό να εξασφαλίζεται η κατανόηση και η συµµετοχή των εργαζοµένων στη διαδικασία.
Μέθοδοι ανάλυσης εργασίας
Η παρατήρηση είναι µέθοδος κατάλληλη για συνηθισμένες εργασίες και όχι εργασίες που απαιτούν δημιουργικότητα. Μπορεί να γίνει άµεσα ή έµµεσα µε βιντεοσκόπηση. Καταγράφει ενέργειες του φορέα της εργασίας για την διεκπεραίωσή της. Μπορεί να γίνει είτε για το σύνολο των ενεργειών είτε για τις πιο σηµαντικές και σταθερές. Στο ξενοδοχείο δεν ενδείκνυται ίσως μόνο εκει που υπάρχει ταμείο, αν και όλα είναι ηλετκρονικά, επίσης χρειάζεται για λογους ασφαλείας.
Το ηµερολόγιο εργαζοµένου, ο εργαζόμενος για ένα µεγάλο διάστηµα καταγράφει τι κάνει σύµφωνα µε τις οδηγίες που του δίνονται. Είναι χρονοβόρο, επιβαρύνει τον εργαζόµενο και δηµιουργεί κόστος, όμως στα ξενοδοχέια χρειάζεται για τα συμβαντα και τηρείται ανα τμήμα.
Η συνέντευξη πρόκειται για συνηθισµένη µέθοδο η οποία µπορεί να είναι ατοµική ή οµαδική. Βοηθά στο να καταγραφούν ενέργειες ή συµπεριφορές που µπορεί ο αναλυτής να µην µπορεί να παρατηρήσει εύκολα µε άλλη µέθοδο, όµως απαιτεί επένδυση σε χρόνο. Στα ξενοδοχεία γίνεται μέσω της επιθεώρησής εργασιών και καταγραφής.
Το ερωτηµατολόγιο που οι εργαζόµενοι και οι προϊστάµενοι συµπληρώνουν µε πολλές και δύσκολές ερωτήσεις, οι απαντήσεις των οποίων µπορεί να είναι ανοικτές ή κλειστές. Πρόκειται για µέθοδο που χρησιµοποιείται συνήθως σε συνδυασµό µε την συνέντευξη ή την παρατήρηση. Η καταγραφή κρίσιµων περιστατικών. Καταγράφονται οι συµπεριφορές που σχετίζονται µε τα κρίσιµα καθήκοντα και τις ευθύνες που απαιτούνται για την εκτέλεση της εργασίας.
Η εκτέλεση εργασίας από τον ίδιο τον αναλυτή
Ο αναλυτής εκτελεί ο ίδιος την υπό ανάλυση εργασία για να διαπιστώσει τις απαιτήσεις της. Προσφέρεται µόνο για εύκολες εργασίες χαµηλής ειδίκευσης. Η ανάλυση φυσικών ικανοτήτων, καταγράφονται οι απαιτούµενες φυσικές ικανότητες και δεξιότητες για να εκτελεσθεί ικανοποιητικά η εργασία. Είναι κατάλληλη µόνο για χειρωνακτικές εργασίες Η μελέτη κινήσεων που περιλαµβάνει χρονοµέτρηση των απαιτούµενων κινήσεων και χρησιµοποιείται για εργασίες χαµηλής ειδίκευσης.
Η περιγραφή εργασίας
Η περιγραφή παρέχει βασικές πληροφορίες για τη θέση εργασίας, στις οποίες περιλαµβάνονται ο σκοπός της εργασίας (γιατί υπάρχει η θέση εργασίας, σε τι αναµένεται να συµβάλει ο εργαζόµενος), το περιεχόµενο (θέση και έκταση της εργασίας σε όρους έκτασης και λειτουργιών που πρέπει να αποδοθούν και καθηκόντων που πρέπει να εκτελεστούν), ευθύνες, κριτήρια απόδοσης, υπευθυνότητες, οργανωσιακοί παράγοντες, παράγοντες υποκίνησης και ανάπτυξης του εργαζόµενου, περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Ο δρ. Δημήτρης Προκοπίου είναι εκπαιδευτής ενηλίκων, Ναυτιλιακών Σπουδών και Τουριστικών και Ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Είναι σύμβουλος τουρισμού στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
